علی ویانی - استادیار گروه گیاهپزشکی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه تبریز.
پاریمال سینها - استاد گروه بیماری های گیاهی، موسسه تحقیقات کشاورزی هند، دهلی نو، هند.

چکیده تاثیر مقادیر افزایش یافتهی دیاکسیدکربن و دما بر بیماری لکهبرگی گندم ناشی از قارچ Cochliobolus sativus در شرایط محیطی کنترل شده بررسی گردید. بوتههای گندم در دو سطح از غلظت ۲CO  (۳۶۰ و ۵۵۰ پیپیام) و دو سطح از دما (۲۲ و ۲۵ درجهی سانتیگراد) در اتاقک رشدی، پرورش یافته و در سن سیروزگی با اسپورهای بیمارگر تلقیح شدند. غلظت بالای ۲CO موجب افزایش مساحت برگ، اندازهی لکهها، درصد سطح نکروزهی برگ و کاهش تعداد لکهها در واحد سطح برگ و کاهش دورهی نهفتگی هم برای ظهور لکهها و هم برای اسپورزایی گردید. تاثیر افزایش دما نیز به صورت افزایش تعداد لکهها و سطح نکروزهی برگها و کاهش دورهی نهفتگی برای ظهور لکهها و اسپورزایی مشاهده شد ولی تاثیر آن روی مساحت برگ و میانگین اندازهی لکهها معنیدار نبود. کوتاهترین زمان برای دورهی نهفتگی و بیشترین درصد آلودگی برگها در تیمار ترکیبی۵۵۰ پیپیام غلظت ۲CO و دمای ۲۵ درجهی سانتیگراد ثبت گردید. در اتاقکهای رشدی با شیب دمایی نیز تاثیر افزایش دما به صورت افزایشی معنیدار در شدت بیماری در تمامی ژنوتیپها و ارقام مورد بررسی گندم مشاهده شد. بنابراین اثر مستقیم افزایش دما و دیاکسیدکربن بر بیمارگر و میزبان، نقشی تعیین کننده در افزایش شدت بیماری لکهبرگی گندم دارد.

واژه ­های کلیدی: تغییر اقلیم, دمای افزایش یافته, ۲CO افزایش یافته, لکهبرگی گندم