امیر قلاوند - دانشگاه تربیت مدرس
خسرو محمدی - دانشگاه تربیت مدرس
مجید آقاعلیخانی - دانشگاه تربیت مدرس
یوسف سهرابی - دانشکده کشاورزی، دانشگاه کردستان

به منظور معرفی یک سیستم کود دهی و تغذیه پایدار در زراعت نخود، تاثیر کود های مختلف شامل کود سبز، کود دامی، کمپوست، کود های زیستی و منابع شیمیایی بر عملکرد و کیفیت نخود زراعی (Cicer arietinum) رقم پیروز در یک آزمایش مزرعه ای در سال های ۱۳۸۶ و ۱۳۸۷ در شهرستان سنندج بررسی گردید. آزمایش به صورت کرت های دو بار خرد شده در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی در سه تکرار انجام شد. کشت کود سبز (G۱) و عدم کشت آن (G۲) به عنوان سطوح عامل اصلی و پنج روش تامین کود پایه شامل ۲۰ تن کود دامی در هکتار (N۱)، ۱۰ تن کمپوست در هکتار (N۲)، ۷۵ کیلوگرم سوپر فسفات تریپل در هکتار (N۳)، ۵ تن کمپوست+۱۰تن کود دامی در هکتار (N۴) و ۵ تن کمپوست+۱۰ تن کود دامی+۵۰ کیلوگرم سوپر فسفات تریپل در هکتار (N۵) به عنوان عامل فرعی تعیین شدند. همچنین چهار ترکیب کود زیستی شامل باکتری باسیلوس لنتوس سویه P۵ و سودوموناس پوتیدا سویه P۱۳ (B۱)، قارچ تریکودرما هارزیانوم سویه T۳۹ (B۲)، باکتری باسیلوس و سودوموناس + قارچ تریکودرما (B۳) و تیمار شاهد بدون تلقیح با قارچ و باکتری (B۴) به عنوان سطوح عامل فرعی فرعی در نظر گرفته شدند. نتایج نشان داد که کود سبز تعداد غلاف در بوته و تعداد غلاف بارور را در واحد سطح افزایش داد و بیشترین تعداد غلاف در واحد سطح از کاربرد توام کود زیستی (B۳) و کود سبز حاصل شد. برهمکنش کود سبز با تیمار N۵ بیشترین اجزای عملکرد دانه را موجب شد. همچنین کاربرد فسفر شیمیایی و باکتری های حل کننده فسفات به تنهایی تاثیری بر وزن صد دانه نخود نداشتند. با توجه به معنی دار شدن کلیه برهمکنش های دو جانبه و سه جانبه عوامل مورد بررسی تیمار G۱N۵B۳ به عنوان تیمار برتر شناخته شد. افزایش معنی دار میزان نیتروژن، فسفر، پتاسیم، منیزیم و آهن در برگ ها و دانه در این تیمار، معرفی آن به عنوان تیمار برتر را توجیه می نماید. بیشترین پروتئین و نشاسته دانه نیز در تیمار N۵ تولید گردید. همچنین این تیمار با کاهش فیبر خام و زمان پختن دانه و افزایش درصد قند بر کیفیت دانه نخود افزود.

کودآلی, کودزیستی, کودسبز, تولید پایدار, نخود