افسانه درتاج - دانشجوی دکتری روانشناسی سلامت، گروه روانشناسی،دانشگاه پیام نور، تهران،ایران(نویسنده مسئول)
مهناز علی اکبری دهکردی - استاد، دکترای روانشناسی، دانشگاه پیام نور، تهران، ایران
عبدالرضا ناصر مقدسی - استادیار، متخصص مغز و اعصاب، مرکز تحقیقات ام.اس، انستیتو تحقیقات علوم اعصاب، دانشگاه علوم پزشکی تهران، تهران، ایران
احمد علیپور - استاد، گروه روانشناسی، دانشگاه پیام نور، تهران، ایران

هدف از این پژوهش مقایسه اثربخشی آموزش مدیریت استرس به­شیوه شناختی-رفتاری و درمان مبتنی بر پذیرش و تعهد بر تحمل پریشانی و ادراک درد در بیماران مبتلا به مولتیپل اسکلروزیس (ام­اس) بود. روش پژوهش نیمه­آزمایشی با طرح پیش­آزمون، پس­آزمون و پیگیری دو ماهه با گروه کنترل بود. جامعه آماری شامل تمامی بیماران زن مبتلا به ام­اس عود کننده- بهبود یابنده مراجعه­کننده به مرکز تحقیقات ام­اس دانشگاه علوم پزشکی تهران در بیمارستان سینا بود. ۳۰ بیمار با نمونه­گیری در دسترس انتخاب و به­صورت تصادفی در دو گروه­ آزمایش (هر گروه ۱۰ بیمار) و یک گروه کنترل (۱۰ بیمار) گمارده شدند. یکی از گروه­های آزمایش تحت آموزش مدیریت استرس به­شیوه  شناختی-رفتاری و گروه آزمایش دوم تحت درمان مبتنی بر پذیرش و تعهد و گروه کنترل در لیست انتظار قرار گرفت. شرکت­کنندگان به پرسشنامه تحمل پریشانی و پرسشنامه چندوجهی درد وست هاون-ییل  پاسخ دادند. داده­ها با استفاده از­ روش تحلیل واریانس با اندازه­گیری مکرر در نرم­افزار SPSS-۲۲ تحلیل شدند. نتایج نشان داد که هم آموزش مدیریت استرس به­شیوه شناختی-رفتاری و هم درمان مبتنی بر پذیرش و تعهد به طور معناداری باعث افزایش تحمل پریشانی، ادراک تاثیر افراد مهم، و انجام فعالیت­های روزانه همچنین کاهش شدت درد در پس­آزمون و پیگیری شدند. هم­چنین، بین میزان اثربخشی آموزش مدیریت استرس به شیوه شناختی-رفتاری و درمان مبتنی بر پذیرش و تعهد بر روی متغیرها تفاوت معناداری وجود نداشت. در کل، این درمان­ها می­توانند برای بهبود ادراک درد و تحمل پریشانی در بیماران مبتلا به ام­اس مفید باشند.

آموزش مدیریت استرس به شیوه شناختی-رفتاری, درمان مبتنی بر پذیرش و تعهد, تحمل پریشانی, ادراک درد, ام اس