کامبیز پوشنه - دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکزی
سمیرا آبشناسان - دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکزی

هدف: پژوهش حاضر به مقایسه تاثیر روش­های تحلیل رفتار کاربردی، پاسخ محور و تلفیقی (تحلیل رفتار کاربردی و پاسخ محور با یکدیگر) بر افزایش خزانه واژگان کودکان با اختلال طیف اتیسم ۴ تا ۶ ساله پرداخته است. روش: پژوهش حاضر از نوع نیمه آزمایشی و طرح آن پیش آزمون– پس آزمون گسترش یافته است. تعداد ۳۰ کودک (۱۳ دختر و ۱۷ پسر) ۴ تا ۶ ساله از دو مرکز آموزشی اتیسم به روش نمونه گیری تصادفی مرحله­ای انتخاب و پس از همتاسازی و به شیوه کاملا تصادفی در سه گروه تحلیل رفتار کاربردی، پاسخ محور و تلفیقی قرار گرفتند. به منظور ارزیابی و همگن سازی آزمودنی­ها از مقیاس تشخیص اتیسم گیلیام (گارز) و نیز بررسی خزانه واژگان از یک سیاهه ارزیابی واژگان محقق ساخته استفاده شد. همه گروه ها طی ۱۶ جلسه (۸ هفته ۲ جلسه­ای و هر جلسه ۹۰ دقیقه) تحت برنامه مداخله­ خاص خود قرار گرفتند. یافته­ها: تحلیل داده­ها بدست امده با استفاده از آزمون کروسکال والیس ( ۶۰/۸=x۲ ) نشان داد که میانگین واژگان آزمودنی­ها در گروه تلفیقی به گونه معناداری از دو گروه تحلیل رفتار کاربردی و پاسخ محور بیشتر بوده است. نتیجه­گیری: یافته­های به­ دست آمده نشان داد که روش تلفیقی نسبت به دو روش تحلیل رفتار کاربردی و پاسخ محور به تنهایی به افزایش بیشتر خزانه واژگان کودکان با اختلال طیف اتیسم چهار تا شش ساله منجر می شود.

Autism spectrum disorder, Applied behavior analysis, Pivotal response treatment, Vocabulary span, اختلال طیف اتیسم, تحلیل رفتار کاربردی, درمان پاسخ محور, خزانه واژگان