فیروز محمودی - دانشیار دانشگاه تبریز، دانشکده علوم تربیتی و روانشناسی (نویسنده مسئول) Email:firoozmahmoodi@yahoo.com
اسکندر فتحی آذر - استاد دانشگاه تبریز، دانشکده علوم تربیتی و روانشناسی
سعید محمودی بردزردی - دانشجوی دکتری برنامه ریزی درسی دانشگاه تبریز
رحیم بدری گرگری - استاد دانشگاه تبریز، دانشکده علوم تربیتی و روانشناسی

هدف از انجام این پژوهش، طراحی الگوی مناسب آموزش از طریق پرسش و پاسخ در درس علوم تجربی و بررسی اثربخشی آن بر درک مفاهیم علوم و تفکر انتقادی دانش­آموزان پایه ششم ابتدایی بود. پژوهش حاضر یک پژوهش آمیخته بوده که از دو بخش تشکیل شد. بخش اول، به­منظور طراحی الگوی نظری مناسب برای آموزش علوم از طریق پرسش و پاسخ  انجام شد. در بخش دوم نیز اثربخشی و اعتبار عملی این الگوی نظری بر درک مفاهیم علوم و تفکر انتقادی مورد بررسی قرار گرفت. با استفاده از یک طرح شبه آزمایشی از بین دانش آموزان پایه ششم شهرستان ایذه (۵۰ نفر پسر) شامل ۲ کلاس به عنوان نمونه آماری به­صورت نمونه گیری تصادفی انتخاب و به طور تصادفی در دو گروه آزمایش و کنترل، قرارگرفتند. در هر دو گروه و در دو مرحله پیش­آزمون و پس­آزمون، آزمون تفکر انتقادی کرنل مورد استفاده قرار گرفت. با استفاده از آزمون تحلیل کوواریانس داده­های جمع­آوری شده تجزیه و تحلیل شد. در بخش کیفی نتایج تحقیق منجر به طراحی الگویی شد که شامل هفت بعد (مبانی، اصول، فنون و راهبردها، مراحل، انواع پرسش، اهداف و ارزشیابی) است، نتایج در بخش کمی تحقیق نشان داد که الگوی طراحی شده موجب افزایش تفکر انتقادی و درک مفاهیم در گروه آزمایش شده است.

الگوی مناسب, پرسش و پاسخ, درک مفاهیم, تفکر انتقادی