هادی فتاحی - دانشیار مکانیک سنگ، دانشکده مهندسی علوم زمین؛ دانشگاه صنعتی اراک
فاطمه جیریایی - دانشجوی کارشناسی ارشد مهندسی معدن، دانشکده مهندسی علوم زمین؛ دانشگاه صنعتی اراک

خطرات عملیاتی در حفاری چاه های اکتشافی نفت و گاز از جمله فوران چاه های هیدروکربنی به دلیل آثار مخرب آن نظیرخسار تهای جانی و مالی بر نیروی انسانی و تجهیزات، هدررفت و تخلیه محتوای هیدروکربنی مخازن در محیط، تغییراتاکوسیستم در آ بها، رسوبات و زیستگاه های دری ا، انتشار گازهای گلخانه ای و ده ها آسیب دیگر، می تواند فاجعه آمیز باشد. از اینرو محققان قدم در راه شناسایی و تحلیل ریسک جهت آنالیز این حواد ث و علت یابی آن نهاده اند . در این راستا رو ش های آنالیزریسک متنوعی توسعه داده شده اند که در بین آنها روش های درخت خطا، درخت رویداد، تحلیل گره پاپیونی و شبکه بیزینبسیار پرکاربرد بود هاند. هدف از این تحقیق مروری بر کاربرد تکنیک های مختلف تحلیل ریسک در آنالیز رخداد فوران و دیگرحوادث احتمالی در عملیات حفاری و بررسی عملکرد آ نها در تحقیقات مختلف می باشد. خطر فوران چاه های اکتشافی نفت و گازدر حین حفاری این چاه ها به مراتب در میدان های مختلف هیدروکربنی جهان دیده می شود . یکی از مهمترین گام ها به منظورتوسعه استراتژی های پیشگیرانه، طراحی اقدامات کاهشی خطر و افزایش سطح ایمنی در این صنایع می باشد. برای دستیابی بهاین هدف روشهای آنالیز ریسک، سعی در شناسایی همه رویدادهای پایه ای و میانی دارند که منجر به پیامدهای مخرب می شود ،تا سرانجام منجر به آشکار کردن نقاط ضعف طراحی و عملیاتی شود. هدف از نگارش این مقاله، مروری بر روش های تحلیلریسک خطرات و پیامدها در عملیات حفاری چاه های اکتشافی و فوران به عنوان با اهمیت ترین آ نها و ایجاد یک منبع مطالعاتیجامع برای محققان علاقه مند به این زمینه است. تحقیقات نشان داده اند که تحلیل ریسک حادثه فوران در فاز حفاری، احتمالوقوع آ ن را تا حد بسیار زیادی کاهش می دهد.

تکنیک های ارزیابی ریسک، ژئومکانیک چاه نفت، فوران چاه، عملیات حفاری