رئوف سید شریفی - دانشکده کشاورزی دانشگاه محقق اردبیلی
حمید نظرلی - دانشکده کشاورزی دانشگاه محقق اردبیلی

به منظور بررسی تاثیر پرایمینگ بذر با باکتری­های محرک رشد  PGPR برعملکرد دانه،  کارایی مصرف کود و میزان انتقال مجدد ماده خشک آفتابگردان در سطوح مختلف کود نیتروژنه، آزمایشی در سال زراعی ۱۳۸۹ در مزرعه پژوهشی دانشکده کشاورزی دانشگاه محقق اردبیلی به صورت فاکتوریل در قالب طرح پایه بلوک­های کامل تصادفی با سه تکرار اجرا گردید. فاکتورهای مورد بررسی شامل کود نیتروژنه در سه سطح (صفر،۸۰ و ۱۶۰ کیلوگرم نیتروژن در هکتار) از منبع اوره و باکتری های محرک رشد در چهار سطح (عدم پرایمینگ، پرایمینگ بذر با ازتوباکتر کروکوکوم استرین ۵، آزوسپریلی وم لیپوفروم استرین OF و سودوموناس استرین ۱۸۶) بودند. نتایج نشان داد که کود نیتروژنه و باکتری­های محرک رشد تاثیر معنی­داری بر روی همه صفات مورد بررسی داشت. با افزایش سطوح کود نیتروژنه و کاربرد باکتری­های محرک رشد عملکرد دانه، ارتفاع بوته، قطر طبق، تعداد دانه در طبق، درصد و عملکرد روغن افزایش یافت. واکنش عملکرد دانه به پرایمینگ بذر با باکتری­های محرک رشد و سطوح کود نیتروژنه یکسان نبود. بیشترین عملکرد به مصرف ۱۶۰ کیلوگرم در هکتار نیتروژن و پرایمینگ بذر با ازتوباکتر تعلق داشت. مقایسه میانگین تیمارها نشان داد که عملکرد دانه در ترکیب­های تیماری ۱۶۰N× عدم پرایمینگ با باکتری و ۸۰N× پرایمینگ با ازتوباکتر اختلاف معنی­داری با یکدیگر نداشتند. کارایی مصرف نیترو‍ژن با افزایش کود مصرفی کاهش یافت ولی پرایمینگ بذر با باکتری­های محرک رشد سبب افزایش کارایی زراعی مصرف نیتروژن نسبت به عدم پرایمینگ بذر گردید. بیشترین کارایی مصرف نیتروژن (۷/۴۱ کیلوگرم در کیلوگرم) به ترکیب تیماری ۸۰N ×  پرایمینگ با ازتوباکتر و کمترین آن (۰۹/۲۱ کیلوگرم در کیلوگرم) به ترکیب تیماری ۱۶۰N × عدم پرایمینگ تعلق داشت. مقایسه میانگین­ها نشان داد که بیشترین سهم فرایند انتقال مجدد در عملکرد دانه (۹۸/۳۲ درصد) در حالت عدم پرایمینگ و عدم مصرف کود نیتروژنه و کمترین آن (۷۷/۲۱ %) در بالاترین سطح از مصرف کود نیتروژنه و پرایمینگ بذر با آزتوباکتر بدست آمد. بنابراین به منظور افزایش عملکرد دانه و کارایی مصرف کود در شرایط اقلیمی اردبیل می­توان پیشنهاد نمود که ۸۰ کیلوگرم نیتروژن در هکتار در پرایمینگ بذر با  ازتوباکتر به کار برده شود.

آفتابگردان, انتقال مجدد ماده خشک, باکتری های محرک رشد, کارایی مصرف نیتروژن