سپیده تقی زاده - دانشجوی دکتری گروه مهندسی ماشین های کشاورزی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه تبریز
حسین نوید - دانشیار گروه مهندسی ماشین های کشاورزی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه تبریز
رضا فعله گری - مدرس موسسه آموزش عالی ایرانمهر
احمد فاخری فرد - استاد گروه مهندسی آب، دانشکده کشاورزی، دانشگاه تبریز

با توجه به نامناسب بودن پراکندگی زمانی و مکانی ریزشهای جوی در ایران و پایین بودن راندمان آبیاری در کشاورزی، آب به عنوان محدود کننده­ترین عامل تولید در کشاورزی مطرح می­باشد. به­ علت گستردگی پهنه ی مرزی کشورمان و تنوع اقلیمی مناطق گوناگون، رسیدن به الگوی کشت مناسب که از آن بتوان حداکثر بهره برداری را از عوامل ونهاده­های تولید به ویژه عامل محدود کننده ی آب به دست آورد ضرورتی انکار ناپذیر است. دشت دهگلان دارای ۸۰۲ حلقه چاه عمیق و نیمه عمیق می­باشد که با مشکل افت سطح آب زیرزمینی روبه­رو بوده است. استفاده بی­رویه  از منابع آب و خشک­سالی سال­های اخیر، شرکت آب منطقه­ای  استان کردستان را برآن داشته است که جهت حفظ منابع آبی، محدودیت­هایی برای جلوگیری از اضافه برداشت آب چاه­ها اعمال نماید. مدل موتاد- ­هدف، حالتی از برنامه­ریزی ریاضی است که ریسک را وارد تصمیم گیری­های مربوط به برنامه­ریزی برای فعالیت­های مزرعه می­کند. ویژگی اصلی این مدل آن است که ریسک به وسیله انحراف منفی از یک مقدار بازده (درآمدناخالص)، به صورت مجموع حاصلضرب بازدهی­های انتظاری فعالیت­های جداگانه محاسبه می­شود. در این مطالعه، به تجزیه ­تحلیل الگوی کشت بهینه در شرایط ریسک و در نظر گرفتن محدودیت اعمالی شرکت آب منطقه­ای کردستان، در سال زراعی ۸۸-۱۳۸۷ پرداخته شده است. نتایج حاصل نشان داد در صورتی که زارع از الگوی کشت بهینه در زمان اعمال محدودیت آب استفاده کند در حداکثر ریسک تنها ۲۰۰۰ هزار ریال نسبت به حالتی که محدودیت آب اعمال نشده است، زیان خواهد دید.

الگوی کشت بهینه, دشت دهگلان, ریسک, مدل موتاد- هدف, منابع آب