عارفه انصاری - دانشجوی کارشناسی ارشد رشته ادبیات نمایشی، موسسه آموزش عالی هنر و اندیشه اسلامی

نقد روان کانه، رویکردی علمی در تحلیل شخصیت ها در آثار نمایشی مختلف است. نقدی که در ابتدای قرن بیستم مورد توجه روان شناسان مطرح و برجسته ای نظیر فروید قرار گرفت. فروید با پرداختن به جنبه های مختلف روان بشری، سه ساحت نهاد، خود و فراخود را مطرح کرد. از منظر فروید، نهاد بخشی از روان انسان است که منبع لذت های نفسانی است؛ فراخود آن جنبه از روان انسانی است که دارای انتظارات ایده آل گرایانه افراطی بوده و انگیزه بخش انسان در مسیر کمال گرایی است؛ خود نیز نقش بالغی را ایفا می کند که میان نهاد و فراخود، نقش تعادل را برعهده دارد. اندیشمندان پس از فروید با اتخاذ این رویکرد، به تحلیل شخصیت ها به ویژه شخصیت های موجود در آثار نمایشی پرداختند. مقاله پیش رو، ضمن توجه به این سه ساحت و تبیین ماهیت آنها، به تحلیل یک اثر نمایشی با روش توصیفی-تحلیلی می پردازد. اثر نمایشی ای که برای این تحلیل انتخاب شده، فیلم مادر، ساخته دارن آرنوفسکی است. از این رو با انتخاب شخصیت های اصلی که دارای بیشترین پرداخت دراماتیک هستند، عقده های روانی موجود در این شخصیت ها را تحلیل و بررسی می نماید.

مادر اثر آرنوفسکی، فروید، نقد روان کاوانه