زهرا علی نژاد - دانشجوی دکتری، مدیریت حاصلخیزی و زیست فناوری خاک-بیولوژی و بیوتکنولوژی خاک ، واحد مرودشت، دانشگاه آزاد اسلامی، مرودشت، ایران.
سید علی ابطحی - استاد ،گروه علوم خاک، واحد مرودشت، دانشگاه آزاد اسلامی، مرودشت ایران . (مسوول مکاتبات)
مجتبی جعفری نیا - استادیار، گروه بیولوژی، واحد مرودشت، دانشگاه آزاد اسلامی، مرودشت، ایران.
جعفر یثربی - استادیار، گروه علوم خاک، دانشکده کشاورزی، دانشگاه شیراز، شیراز، ایران.

زمینه و هدف: امروزه آلودگی به فلزات سنگین به یک مشکل جدی زیست محیطی تبدیل شده است. به منظور حفظ محیط زیست، یکی از روش­های رو به گسترش و کم هزینه، پالایش در محیط به کمک گیاه پالایی یعنی بهره­گیری از گیاهان برای حذف، کاهش و تثبیت آلاینده­هاست. در این راستا استفاده از قارچ های همزیست با گیاه، می تواند سبب افزایش کارایی گیاه پالایی، کاهش مدت زمان لازم برای زدودن آلودگی و توسعه کاربرد آن شود . روش بررسی: به منظور بررسی تاثیر ترافیک بر تجمع سرب و کادمیوم در گیاه دارویی رزماری (Rosmarinus officinalis L.) و همزیستی قارچ گونه ( Glomus mossea) بر آن، آزمایش بصورت فاکتوریل در قالب طرح پایه بلوک کامل تصادفی با سه تکرار و سه فاکتور انجام گردید. عامل اول شامل همزیستی مایکوریزا (شاهد و تلقیح)، عامل دوم ترافیک (شاهد، ۱۲۰، ۳۰۰، ۶۰۰، ۹۵۰، ۱۲۰۰، ۱۸۰۰، ۲۴۰۰، ۳۰۰۰ ، ۳۶۰۰ و ۴۲۰۰ اتومبیل در ساعت) و عامل سوم نوع گلدان (شاهد و گلدان هایی که سطح خاک جز در محل نشاءها  پوشیده شده اند) بود که با سه تکرار در سال ۱۳۹۹-۱۳۹۸ و در کلان شهر شیراز انجام شد. در این آزمایش صفات وزن ریشه، کادمیوم خاک، کادمیوم اندام هوایی، کادمیوم ریشه، طول ساقه، طول ریشه اصلی، وزن خشک گیاه، سرب ریشه، اندام هوایی و خاک و فاکتور انتقال کادمیوم و سرب مورد بررسی قرار گرفتند. یافته ها: نتایج مقایسه میانگین ها نشان داد که تلقیح گیاهان با قارچ مایکوریزا حاکی از بالاتر بودن سرب بافت ریشه نسبت به اندام هوایی و خاک درترافیک ۴۲۰۰ اتومبیل در ساعت نسبت به شاهد بود. همزیستی با قارج مایکوریزا سبب افزایش وزن ریشه و وزن خشک گیاه، طول ساقه، طول ریشه اصلی در مقایسه با شاهد به ترتیب به میزان ۹۳/۲۳، ۹۷/۱۸، ۸۲/۰ و ۸۷/۳۰ درصد در ترافیک ۴۲۰۰ اتومیبل در ساعت گردید. همچنین نتایج نشان داد که تیمار گلدان های سربسته و تلقیح قارچ مایکوریزا سبب افزایش پارامترهای رشدی و کاهش کادمیوم و سرب شد. بحث و نتیجه گیری: کاهش غلظت کادمیوم و سرب در گیاه رزماری تلقیح شده با مایکوریزا  نشان می دهد که گیاه رزماری می تواند در خاک های آلوده به کادمیوم و سرب رشدکند و توانایی پالایش عناصر سنگین بخصوص عنصر سرب با توجه به  TF بزرگتر از ۱را دارد و در این راستا همزیستی مایکوریزا به این توانایی کمک می کند.

همزیستی, فلزات سنگین, قارچ مایکوریزا. فاکتور انتقال, گیاه پالایی