سیدمحمود حسینی قره تپه - دانشجوی کارشناسی ناپیوسته معماری دانشگاه آزاد اسلامی تبریز
لادن گل محمدزاده خیابان - دانشجوی کارشناسی ناپیوسته معماری دانشگاه آزاد اسلامی تبریز
علیرضا اشرف نهند - استاد گروه معماری، دانشکده مهارت و کارآفرینی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد تبریز
الناز شکویی زاده - هیات علمی گروه معماری، دانشکده مهارت و کارآفرینی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد تبریز

پژوهش حاضر به بررسی سیر تحول ساختار فضایی خانه های تاریخی تبریز در دوره قاجاریه پرداخته است . در این پژوهش فرض بر این است که ساختار فضایی خانه که تا اواخر دوره قاجار دارای تداوم و استمرار بوده از اواخر این دوره و اوایل دوره پهلوی دچار تغییرات شگرفی شده است . این تحقیق با روش کیفی و مبتنی بر شیوه تاریخی و با استراتژی تفسیری و تطبیقی صورت می گیرد. روش گردآوری اطلاعات از طریق مطالعات کتابخانه ای و برداشت میدانی است که توسط ابزارهای مشاهده، فیش برداری و نمونه برداری انجام می شود. یافته های پژوهش نشان می دهد که ساختار فضایی خانه ها در دوره قاجار دارای تداوم و استمرار بوده و از اواخر قاجار تا اوایل پهلوی حضور و شکوفایی کمرنگ برون گرایی و کاهش محرمیت توسط حذف برخی از عناصر اصلی و موثر فضایی در ساختار پلان خانه ها و تضعیف سلسله مراتب فضایی نقش مهمی در تحول ساختار فضایی خانه های تاریخی داشته است . از اواخر دوره قاجار تا اوایل دوره پهلوی ساختار فضایی خانه ها دچار تغییرات شده و تداوم و استمرار در ساختار فضایی موجود تا قبل از این زمان، در دوره های بعدی از میان رفته است که این خود بر فرهنگ سکونت بومی و نظام رفتاری آنان اثرگذار بوده است .

خانه تاریخی ، ساختار فضایی ، دوره قاجاریه ، شهر تبریز