جواد معتمدی - دانشیار پژوهشی، بخش تحقیقات مرتع، موسسه تحقیقات جنگل ها و مراتع کشور، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، تهران
مرتضی خداقلی - دانشیار پژوهشی، بخش تحقیقات مرتع، موسسه تحقیقات جنگل ها و مراتع کشور، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، تهران.
رستم خلیفه زاده - کارشناس پژوهشی، بخش تحقیقات مرتع، موسسه تحقیقات جنگل ها و مراتع کشور، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، تهران.

آشکارسازی تغییرات پارامترهای اقلیمی، بیانگر آن است که تغییرات اقلیمی در ایران شروع شده و ضرورت دارد که رویشگاه بالقوه گونه های شاخص، در حال حاضر و سال های آینده، تحت مدل های هشدار اقلیمی، مشخص گردد. در این ارتباط، باید بررسی شود که آیا افزایش دمای حادث شده در سطح کشور، اثر مثبت یا منفی بر حضور گونه ها در رویشگاه های محل پراکنش، خواهد داشت. برای این منظور، گستره کنونی و گستره آینده گونه Stipa barbata برای سه دهه آینده (سال ۲۰۵۰)، تحت دو مدل هشدار اقلیمی (سناریو RCP۴.۵ و RCP۸.۵) با استفاده از مدل رگرسیون لجستیک، پیش بینی شد. نقشه های خروجی، با احتمال رخداد بین صفر تا یک، به چهار طبقه؛ رویشگاه نامناسب (۰/۲۵-۰)، رویشگاه تقریبا مناسب (۰/۵-۰/۲۵)، رویشگاه با تناسب بالا (۰/۷۵- ۰/۵) و رویشگاه با تناسب خیلی بالا (۱-۰/۷۵)، گروه بندی شد. در آخر، با استناد به ضرایب متغیرها در روابط رگرسیونی، متغیرهای موثر برای گستره کنونی و آینده گونه S. barbata، معرفی گردید. بر مبنای نتایج؛ تنها شاخصه های مرتبط با دما (BIO۷ و BIO۱۰)، بر پراکنش گونه S. barbata، در حال حاضر و آینده، موثر شناسایی شد که مقادیر شاخصه ها، با سخت تر شدن شرایط اقلیمی، افزایش می یابد. در نتیجه، گستره گونه S. barbata، در واکنش به تغییرات اقلیمی، کمتر می شود. این موضوع، بیانگر آن است که طی سه دهه آینده، میزان حضور گونه S. barbata، در رویشگاه های منطقه، کاهش می یابد و خطر حذف آن از اکوسیستم های منطقه، وجود دارد. در مجموع؛ تغییر اقلیم و به تبع آن افزایش شاخصه های دمایی؛ باعث گسترش عمودی گونه S. barbata و حرکت آن به سمت عرض های جغرافیایی بالاتر در امتداد گرادیان ارتفاعی منطقه، خواهد شد. بنابراین، دامنه تغییرات ارتفاع در گستره رویشی گونه S. barbata که در این تحقیق از ۸۰۰ تا ۲۷۰۰ متر ذکر شده است با فرض وقوع سناریوهای اقلیمی RCP۴.۵ و RCP۸.۵، در آینده به سمت ارتفاع بیشتر، تغییر خواهد یافت.

اکوسیستم های مرتعی, تغییر اقلیم, جابجایی گونه ها, مدل سازی, رگرسیون لجستیک