کمال امیدوار - استاد اقلیم شناسی دانشگاه یزد
فروغ محمدی راوری - دانشجوی کارشناسی ارشد آب و هواشناسی محیطی، دانشگاه یزد

بارش های سنگین به عنوان عاملی مخاطره انگیز در بروز حوادث طبیعی مثل سیل مطرح می باشند. از این رو مطالعه همدید سیستم های مولد آن می تواند نقش مهمی در تشخیص به موقع وکنترل سیلاب، آبگرفتگی های شهری و آبخیزداری و کاهش ضایعات و تخریب داشته باشد. در این راستا، شناخت چگونگی تکوین ، تقویت ، مکانیسم فعالیت ، قانونمندی حاکم بر حرکت الگوهای همدیدی منجر به بارش های سنگین و سیل زا، زمینه لازم برای پیش بینی چنین توفان هایی را فراهم می کند. در این مقاله بارش سنگین دوره ۹ تا ۱۲ نوامبر (۱۸ تا ۲۱ آبان ماه ۱۴۰۰) استان گیلان به عنوان نمونه مورد مطالعه قرار گرفته است . به منظور تحلیل همدیدی بارش مذکور از نقشه های روزانه سطح زمین و سطوح ۸۵۰ ، ۵۰۰ و ۳۰۰ هکتوپاسکال و نمودار های اسکیوتی تهران و کرمانشاه استفاده شده است . تحلیل این نقشه ها از ۲۴ ساعت قبل از وقوع بارش تا روز اوج بارش و عناصر آب و هوایی مورد مطالعه در این تحلیل شامل آمار روزانه بارندگی ایستگاه های منتخب در شمال کشور می باشد. نتایج نشان می دهند که وجود یک سامانه کم فشار در سطح زمین بر روی شمال کشور و همچنین یک سامانه پرفشار قوی با فشار مرکزی ۱۰۳۵ هکتوپاسکال باعث ریزش هوای سرد از عرض های بالا بر روی دریای خزر شده است که با حرکت واچرخندی خود باعث تغذیه رطوبت از آب های دریای خزر شده و پس از برخورد با ارتفاعات منطقه از جمله البرز و تالش باعث بارندگی های شدید و رگباری در استان گیلان شده است . به طوری که در دوره مذکور، در روز ۱۱ نوامبر ایستگاه تالش با بارش ۷۰ میلی متر و روز ۱۲ نوامبر ایستگاه رضوان شهر با بارش ۱۳۵ میلی متر بیشترین بارش های سنگین را در استان گیلان تجربه کرده اند.

بارش سنگین ، کم فشار، پر فشار، دریای خزر، شمال ایران.