فاطمه آزادی نژاد - دانشجوی دکتری علوم قرآن و حدیث، گروه الهیات، دانشگاه پیام نور، کاشان، ایران
ناصر نیستانی - استاد یار گروه الهیات، دانشگاه پیام نور، کاشان، ایران
محمدسعید فیاض - استاد یار گروه الهیات، دانشگاه پیام نور، کاشان، ایران

تفسیر تربیتی یکی از انواع تفسیر علمی است که پژوهشگران و اندیشمندان علوم قرآن و تفسیر، در دهه های اخیر بسیار به آن توجه کرده و در بخش ها و موضوعات گوناگون آن به تحقیق، بحث و نظر پرداخته اند. یکی از این بخش ها وموضوعات، تعریف تفسیر تربیتی است که تاکنون برخی محققان به تلاش در این زمینه پرداخته اند و هریک بر اساس برداشت خود از واژه «تربیت»، تعریف خاصی از آن ارائه داده اند که این تعاریف می توانند معنا، موضوع، قلمرو و وظایف متفاوتی برای تفسیر تربیتی ترسیم کنند؛ اما از یک سو به دلیل مغایرت با یکدیگر و از سوی دیگر به دلیل عدم انطباق کامل با ضوابط منطقی و راهبردی تعریف، نقد پذیر بوده و نواقص متعددی در بر دارند. اصلاح این نواقص نیازمند ترسیم ضوابط صحیح در جهت تعریف تفسیر تربیتی است. مقاله حاضر با هدف رفع نواقص تعاریف گذشته و دستیابی به یک چارچوب جامع تر و صحیح تر برای تعریف تفسیر تربیتی، با بهره گیری از ضوابط منطقی تعریف و روش تحلیل مفهومی، الگویی برای تعریف تفسیر تربیتی ارائه می دهد که نسبت به تعاریف گذشته کارآمدتر بوده و بتواند پایه ای برای تبیین و ترسیم ساختار و ماهیت و هندسه تفسیر تربیتی باشد. در این راستا به این نتیجه دست می یابد که تعریف صحیح اصطلاح «تفسیر تربیتی» بر درک و تحلیل صحیح واژه «تربیت» در این اصطلاح استوار است که با حذف معنای عام از دایره شمول آن و تعریف آن به «دانش تخصصی تربیت» می تواند موضوع، قلمرو، هدف و وظایف اصلی تفسیر تربیتی را به درستی روشن کند.

تفسیر, تربیت, تفسیر تربیتی, تعریف تفسیر, الگوی تعریف