خالق خشنودی - پژوهشکده چرخه سوخت هسته ای، پژوهشگاه علوم و فنون هسته ای، سازمان انرژی اتمی ایران، صندوق پستی: ۸۴۸۶-۱۱۳۶۵، تهران- ایران
سمانه ضیاپور - پژوهشکده چرخه سوخت هسته ای، پژوهشگاه علوم و فنون هسته ای، سازمان انرژی اتمی ایران، صندوق پستی: ۸۴۸۶-۱۱۳۶۵، تهران- ایران

کانسار فسفات دلیر در ۵۷ کلیومتری جنوب غربی شهر چالوس در استان مازندران و زون البرز مرکزی دارد. میزبان این ذخیره سازند سلطانیه است که یکی از مهم ترین سازندهای میزبان فسفات رسوبی در ایران است. نتایج آنالیز پراش اشعه ایکس (XRD) و مطالعات میکروسکوپ نوری و الکترونی بر روی نمونه های فسفات کانسار دلیر نشان داد که آپاتیت، کلسیت، کوارتز و دولومیت کانی های اصلی و کانی های فرعی شامل مونتموریلونیت، پیریت و باریت در مقادیر فرعی به همراه مقادیر جزیی سیدریت، روتیل، ایلیت و گوتیت هستند. میزان ۵O۲P، U و REE در نمونه های موردمطالعه به ترتیب در محدوده ۵ تا ۱/۱۶ درصد، ۹/۱ تا ۵/۵ و ۹/۴۵ تا ۹/۱۳۶ پی پی ام متغیر است. نمونه های موردمطالعه دارای بی­هنجاری منفی Ce است که نشان ­دهنده وجود یک محیط فاقد اکسیژن در زمان نهشت فسفات دلیر می باشد. براساس فاکتورهای کنترل ­کننده تمرکز اورانیم در فسفریت ها، افق فسفاته سازند سلطانیه به دلیل شرایط آب و هوای گرم تا نیمه گرم مرطوب و pH خنثی تا اسیدی آب دریا در زمان تشکیل فسفات، پتانسیل غنی شدگی اورانیم را ندارد. در نهایت، با توجه به این­ که نتایج آنالیز شیمیایی نمونه های فسفات کانسار دلیر غنی شدگی اورانیم نشان نمی دهد و هم ­چنین با در نظر گرفتن فاکتورهای کنترل­ کننده تمرکز اورانیم در فسفریت ها می توان پیش­ بینی کرد احتمالا سایر ذخایر فسفات سازند سلطانیه فاقد غنی شدگی اورانیم هستند.

کانسار دلیر, سازند سلطانیه, اورانیم, بی هنجاری Ce