سمانه پورمحمدی - دکتری علوم و مهندسی آبخیزداری و کارشناس فنی پژوهشی شرکت توسعه منابع آب و نیروی ایران
علی طالبی - عضو هیت علمی دانشگاه یزد
محمدحسن رحیمیان - عضو هئیت علمی مرکز ملی تحقیقات شوری
فرید گلکار - مدیر مرکز ملی تحقیقات و مطالعات باروری ابرها

امروزه مدیریت منابع آب جوی یکی از راهکارهای اجرایی در کاهش اثرات خشکسالی، تغییر اقلیم و در نتیجه افزایش امنیت غذایی می باشد. استفاده از منبع عظیم آب موجود در اتمسفر در بحث تامین آب سطحی و زیرزمینی و نهایتا افزایش آب پشت سد، تامین نیروی برقابی و بالابردن امنیت غذایی از راهکارهای اساسی و پایداری می باشد که بسیاری از کشورهای دنیا بویژه کشورهای خاورمیانه ( امارات، عمان، عربستان و...) به آن توجه خاصی مبذول داشته اند. هدف از مقاله حاضر بررسی اثرات مدیریت منابع آب جوی بر رواناب ورودی به سد زاینده رود است. در این راستا آمار مربوط به بارش تمامی ایستگاه های تاثیر گذار بر رواناب ورودی سد زاینده رود و حجم رواناب روزانه ورودی به پشت سد در دوره اجرای تعدیل وضع هوا دریافت شد. با استفاده از روش آماری تحلیل عاملی ابتدا رابطه هر یک از ایستگاه ها با رواناب ورودی به سد زاینده رود بررسی و پس از تعیین ایستگاه ها با تاثیرگذاری بیشتر با استفاده از نرم افزار SPSS ورژن ۲۲رابطه بارش همان روز تا ۷ روز تاخیر به صورت ماتریکسی با رواناب ورودی به سد زاینده رود بررسی شد و در گام بعدی میزان تاثیرگذاری عملیات تعدیل وضع هوا در بزرگ آبخیز زاینده رود و آب ورودی به سد برآورد گردید. نهایتا به بررسی اثر حجم آب استحصالی بر بحث تولیدات محصولات کشاورزی و اثرگذاری بر معیشت کشاورزان حوزه آبخیز پرداخته شد. نتایج این پژوهش نشان داد، برغم امکان برداشت های اضافی و خارج از برنامه مدیریت مصرف آب در مسیر رودخانه، در طول دوره آماری مورد بررسی به میزان ۲/۱ میلیون مترمکعب بر حجم آب ورودی به سد زاینده رود در اثر عملیات تعدیل وضع هوا اضافه شده است. برآورد می شود با این مقدار حجم آب، بالغ بر ۴۰۰ هکتار اراضی کشاورزی تحت آبیاری قرار می گیرد که معیشت ۱۰۰ بهره بردار را ممکن می کند.

توسعه پایدار، رواناب، حوضه آبخیز، تعدیل وضع هوا