پیام ابراهیمی - استادیار، دکتری علوم و مهندسی آبخیزداری، گروه جنگل، مرتع و آبخیزداری، مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی سیستان، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، زابل، ایران

در سال های اخیر کمبود منابع آب باعث تغییر در الگوهای مدیریتی شده است. هر کدام از الگوها رویکرد یا رویکردهایی از اقتصاد حوزه آبخیز، روابط جوامع محلی، سرمایه مالی، سرمایه فیزیکی و یا سرمایه طبیعی را به صورت متمرکز تقویت می کند. این رویکردها در قالب یک بسته ی مدیریتی و با عنوان پنج سرمایه استفاده می شود. این پنج سرمایه نقش مهمی در مدیریت دارند اما اثر هر یک در هر حوزه آبخیز متفاوت است. تعیین مقدار اثرات کمک می کند تصمیم گیری در زمینه اتخاذ سیاست های مقاومتی یا تقویتی در مدیریت بحران آب تسهیل شود. تعیین اثر رویکرد دارای اهمیت بیشتر، اقدامات غیر موثر را کاهش می دهد و یا حذف می کند. حوزه آبخیز زابل واقع در شمال استان سیستان و بلوچستان دچار خشک سالی های بلندمدت است. برای تعیین سهم سرمایه ها در برنامه ریزی با استفاده از تحلیل اکتشافی در افزونه AMOS وزن معیارها تعیین شد. نتایج نشان داد در سرمایه اجتماعی (۰/۹۷)، هماهنگی بین دستگاه های اجرایی (۰/۸۲) بیشترین تاثیر را بر مدیریت منابع آب دارد. علاوه بر این در سرمایه ی مالی و طبیعی به ترتیب سرمایه گذاری زیربنایی و آب کافی با مقدار ۰/۸۱ و ۰/۹۰ وزن بیشتری را در تصمیم گیری و نوع مدیریت دارند. با استفاده از چارچوب ارائه شده دولت می تواند راهبردهای موثری را براساس هر سرمایه در حوزه آبخیز زابل اجرا نماید.

سرمایه، اجتماعی، AMOS، زابل