محمد بشیرگنبد - عضو هیئت علمی دانشکده منابع طبیعی و محیط زیست دانشگاه ملایر ،ملایر، ایران

مدل سازی هیدرولوژیکی از ابزارهای مهم برای برنامه ریزی منابع آب و مدیریت بلایای طبیعی خسارت زایی مانند سیل و خشک سالی است. در این تحقیق به منظور مدل سازی جریان روزانه در حوزه آبخیز بختیاری از مدل مفهومی IHACRES که دارای دو بخش غیر خطی و خطی است استفاده شد. نکته موردتوجه در این تحقیق بخش خطی و ساختار مدل در تبدیل بارش موثر به رواناب است که این مدل دارای حالت های ویژه و متفاوتی برای این فرایند است. از میان این فرایندها یک روش تجزیه وتحلیل سری زمانی ARMAX و یک روش هیدروگراف واحد نمایی EXPUH مورد آزمون قرار گرفت. برای انجام این شبیه سازی از داده های بارش، دبی و دما در مقیاس روزانه در سال های ۱۹۸۴ تا ۲۰۰۶ استفاده شد. با استفاده از نیمی از داده های دبی مشاهداتی فرایند واسنجی با الگوریتم تکامل دیفرانسیل و با نیم دیگر فرایند اعتبار یابی مدل انجام شد. تابع هدف برای دقت شبیه سازی معیار کلینگ-گوپتا و معیارهای ارزیابی در مراحل واسنجی و اعتبار یابی شاخص های کلینگ-گوپتا، نش-ساتکلیف و ضریب تبیین لحاظ گردید. مقدار ضریب تابع هدف کلینگ-گوپتا در به کارگیری هر دو روش، ۰/۷۹ در مرحله کالیبراسیون و ۰/۵۷ در مرحله اعتبار یابی به دست آمد. بررسی ضرایب مربوط به معیارهای ارزیابی کلینگ-گوپتا، نش-ساتکلیف و ضریب تبیین نشان از نتایج قابل قبول مدل IHACRES در شبیه سازی دارد اما تفاوت معنی داری در به کارگیری روش های ARMAX و EXPUHدر شبیه سازی جریان در حوزه آبخیز بختیاری مشاهده نشد.

مدل سازی بارش رواناب، سری های زمانی، هیدروگراف واحد، مدل IHACRES