وحید قدوسی - ۱-دانشجوی کارشناسی ارشد جغرافیا برنامه ریزی شهری ،گرایش کاربری اراضی وممیزی املاک،دانشگاه محقق اردبیلی،اردبیل
حسین نظم فر - استاد گروه جغرافیا برنامه ریزی شهری دانشکده علوم اجتماعی،دانشگاه محقق اردبیلی،اردبیل

گسترش بی رویه ء شهر در اراضی پیرامونی از مهم ترین مسائل برای مدیران و برنامه ریزان شهرها در سطوح گوناگون است. از آن جا که امروزه بررسی روند تغییرات کاربری اراضی به کاربری شهری نقشی اساسی را در تصمیم گیری ها و برنامه ریزی-های بلند مدت بازی می کند، پیش بینی روند گسترش شهر و مدل سازی آن در آینده با روش های دقیق جهت مدیریت و کنترل گسترش شهری بیش از پیش ضرورت می یابد. یکی از روش های مدل سازی گسترش وتوسعه شهری بکارگیری مدل-شبکه عصبی است. این مدل به دلیل برخورداری از ماهیت پویا، قابلیت تلفیق با سایر مدل ها، امکان اصلاح مدل و در دسترس بودن داده های مورد نیاز، به طور گسترده ای در مطالعات شهری به کار گرفته شده است. با استفاده از مدل زنجیره مارکوف، نسبت کاربری-های مختلف و امکان پیش بینی آنها درآینده فراهم می شود. مدل سازی تغییرات کاربری اراضی، ابزاری ضروری برای تجزیه و تحلیل های زیست محیطی، برنامه ریزی و مدیریت محسوب می گردد. هدف اصلی از این تحقیق، بررسی و ارزیابی تغییرات کاربری اراضی شهر اردبیل در بازه زمانی ۲۳ساله (از سال۱۹۹۸ تا ۲۰۲۱) است که این هدف با استخراج نقشه های کاربری اراضی سال های ۱۹۹۸ و ۲۰۲۱ از طریق تصاویر ماهواره ای و به دست آوردن تغییراتی که در این مدت در کاربری های اراضی حاصل شده است و در نهایت پیش بینی این تغییرات برای سال۲۰۳۸بااستفاده از مدلCA-مارکوف انجام گرفته است.طبقه بندی کاربری اراضی در تصاویر با استفاده از مدل شبکه عصبی مصنوعی انجام گرفت. سپس با استفاده از تصاویر طبقه بندی شده میزان تغییرات در بازه زمانی ۲۳ ساله بررسی شد و بعد از آن از این تصاویر طبقه بندی شده برای پیش بینی تغییرات کاربری اراضی استفاده شد. کاربری های راه، فضای سبز و بایر در رتبه های بعدی می باشند. کاربری راه که درسال ۲۰۲۱ دارای ۱۱۷۲.۳۴ هکتار وسعت بوده برای سال ۲۰۳۸ با توجه به روند گذشته با افزایش وسعت همراه خواهد شد و وسعت آن به ۱۳۳۹.۱۱ هکتار خواهد رسید، همچنین فضای سبز و محدوده آبی نیز با افزایش وسعت روبرو خواهند بود، در این بین کاربری های درحال ساخت و بایرباکاهش وسعت روبرو خواهند شد.

تغییرات کاربری اراضی،زنجیره مارکوف،اردبیل،شبکه عصبی مصنوعی،سرانه