امین خادم شریعه سامانی - دانشجوی کارشناسی ارشد معماری دانشگاه آزاد اسلامی واحد قزوین

هر گونه حیاط مرکزی خانه های شهری سوری بافرم بسته بیرونی و بازشوهای بزرگش رو به حیاط مرکزی شناخته شده است. این خانه ها با یک تا سه حیاط در شهرهای سوریه یافت می شوند. این پژوهش با فرض تاثیرگذاری فرهنگ و جغرافیا در معماری به دنبال بررسی نقش فرهنگ و سنت های اجتماعی بر شکل گیری خانه های حیاط مرکزی است. برای این منظور هشت نمونه از خانه های سنتی کشور سوریه در دو شهر حلب و دمشق با روش تحقیق توصیفی- تحلیلی موردبررسی قرار گرفتند. نتایج بررسی نشان داد سنت های اجتماعی و آموزه های فرهنگی تحت تاثیر هویت بلاد شام و تمدن پنج هزارساله این جغرافیا در کنار آموزه ها و سنت های اسلامی در ساماندهی فضا و رفتارهای خانگی در هر خانه تاثیر بسزایی دارد. تعریف دو فضای السلاملک مخصوص مهمان و الحرملک مخصوص محارم در خانه های حیاط مرکزی سوریه نشان دهنده تاثیر اصول حفظ حریم خصوصی و مهمان نوازی به طورکلی فرهنگ در طراحی و ساماندهی فضا است. همچنین اختصاص فضایی مخصوص (مجلس) مهمانی های هفتگی در کنار فضای مخصوص نوازندگان در حیاط به همراه فضای اختصاصی (الحرملک) جهت مهمانی های زنان گواهی براثر گذاری سنت های اجتماعی بر کالبد خانه های حیاط مرکزی سوریه است.

کلمات کلیدی: حیاط مرکزی، محرمیت، سنت های اجتماعی، معماری حلب، معماری دمشق