زرین جمشیدیان - دانش آموخته کارشناسی ارشد بیوتکنولوژی باغبانی، موسسه آموزش عالی صبا، ارومیه، ایران
فرشید طلعت - استادیار، بخش تحقیقات علوم زراعی و باغی، مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان آذربایجان غربی، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، ارومیه، ایران

گشنیز (Coriandrum sativum L.) ازجمله گیاهان دارویی پرمصرف است. بذر این گیاه نیرودهنده قلب، نشاط آور و مسکن درد دندان است و اسهال خونی و تیفوئید را بهبود می بخشد. به علت ریز بودن بذر آن، برای استقرار موفقیت آمیز نیاز به عمق کشت کمتری دارد. بنابراین بکارگیری روش مناسب برای کشت آن الزامی می باشد. در تحقیق حاضر، به منظور بهبود یکنواختی در جوانه زنی و افزایش سرعت رشد و عملکرد گشنیز، سه آزمایش در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی (آزمون مزرعه ای) و طرح کاملا تصادفی (آزمون آزمایشگاهی و گلخانه ای) اجرا شد. در آزمون آزمایشگاهی، اسید ایندول استیک و اسید هیومیک و در آزمون مزرعه ای، اسید ایندول استیک، اسید هیومیک، جیبرلین و روی سبب بهبود عملکرد گشنیز شدند. همچنین، در پیش تیمار اسید هیومیک، کاهش اسیدهای چرب مضر اسید میریستیک و اسید پالمیتیک، در پیش تیمار فسفر، افزایش میزان چربی کل و در پیش تیمار اسید ایندول استیک، افزایش میزان اسانس نسبت به شاهد مشاهده شد. در آزمون گلخانه ای، اسیدفولیک، عملکرد گیاه را بهبود بخشید. نتایج آنالیز رگرسیون گام به گام، حکایت از ورود هفت صفت در مدل پیش بینی کننده با ضریب تبیین ۰.۹۷ داشت. براساس نتایج همبستگی صفات، بنیه ثانویه، وزن خشک و تر ریشه و قطر ریشه با صفت وابسته وزن خشک کل همسو (معنی دار در سطح احتمال ۱%) بودند. در کل، پرایمینگ بذر گشنیز با تاثیر بر وضعیت متابولیک، بیوشیمیایی و آنزیمی بذر، وظایف زیستی بذر که در راس آنها جوانه زنی و استقرار است را بهبود بخشید. نتایج این پژوهش نشان داد که پرایمینگ بذر یک تکنولوژی کلیدی برای بهبود عملکرد گیاهان می باشد.

اسید چرب, پیش تیمار, خصوصیات جوانه زنی, گیاهان دارویی