ساناز حائری - دکتری معماری، پردیس بین الملل کیش، دانشگاه تهران، عضو هیئت علمی دانشکده هنر و معماری، دانشگاه شیراز، ایران.
محمدرضا مثنوی - استاد، عضو هیئت علمی دانشکده محیط زیست، دانشکدگان فنی، دانشگاه تهران، ایران.

درجهان معاصر با توسعه شهری بی وقفه ای مواجه هستیم که با آسیب به اکوسیستم های طبیعی درون شهری، شرایط اکولوژیکی شهرها را دچار اختلال کرده است. رودخانه‎های درون شهری اکوسیستم های طبیعی هستند که ماهیت اکولوژیکی دارند و بر بهبود شرایط اکولوژیکی شهرها اثر می گذارند. چارچوب شهرسازی اکولوژیک بر تداوم ساختارهای اکولوژیکی اکوسیستم های طبیعی در شهرها تاکید می کند و در جهت بهسازی آنها برنامه ریزی کرده و راهبردهایی تدوین می نماید. این پژوهش در چارچوب شهرسازی اکولوژیک بر بهسازی اکوسیستم رودخانه‎های شهری متمرکز شده، با مرور ادبیات تحقیق به بررسی مبانی نظری شهرسازی اکولوژیک، ماهیت اکولوژیکی رودخانه‎ها، آسیب های اکولوژیکی ناشی از توسعه های شهری و بهسازی رودخانه‎های شهری پرداخته می شود. سپس با روش قیاسی-استنتاجی، براساس منابع معتبر علمی، مبتنی بر نظر پژوهشگران، مولفه ها در جهت بهسازی اکولوژیک رودخانه‎های شهری مبتنی بر فرایند استخراج می شود. در نهایت به روش استنتاجی، براساس مولفه های اکولوژیک، راهبردهایی در مقیاس کلان و خرد برنامه ریزی به منظور بهسازی مجدد و حفاظت از اکوسیستم رودخانه‎ها و کرانه ها و اراضی مجاور، افزایش انعطاف پذیری اکوسیستم رودخانه در مواجهه با اغتشاشات اقلیمی آینده و جلوگیری از تداخل انسانی در فرایندهای طبیعی تدوین می شود. شناخت دلایل اصلی تخریب اکوسیستم، حفاظت از سلامت رودخانه، بازیابی مجدد ژئومورفولوژی رودخانه در شهر، ایجاد واتصال شبکه های  اکولوژیکی زیستی، ممانعت از ورود فاضلاب و روان‎آب آلوده شهری، کنترل سیلاب با حفظ شرایط اکوسیستم رودخانه، برنامه ها و اقدامات بهسازی متناسب با توسعه شهری، تغییر نگرش مردم در حفاظت رودخانه و محدودیت حضور شهروندان در حریم آن، راهبردهایی در مقیاس کلان برنامه ریزی و اجرایی هستند که به واسطه راهبردهایی در مقیاس خرد میسر می شوند تا در برنامه ریزی های توسعه شهری، با شرایط مشابه، مورد استفاده قرار گیرند و شهرسازی اکولوژیک آینده شهرهای معاصر شود.

اکولوژی, بهسازی اکولوژیک, شهرسازی اکولوژیک, رودخانه‎های شهری, توسعه شهری