بیتا مروج الاحکامی - استادیار بخش تحقیقات خاک و آب، مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان یزد، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، یزد، ایران.
جلال مدیری یزدی - مدیرعامل شرکت گوهر نجات کویر یزد، یزد، ایران

به دلیل کاهش منابع آبی و افزایش دور آبیاری سنتی در باغات، روی آوردن به سیستم­های نوین آبیاری از جمله آبیاری تحت فشار امری ضروری است. اما آنچه موجب نگرانی است اثرات تغییر سیستم آبیاری از سنتی به تحت فشار از نقطه نظر تامین نیاز آبی درختان مسن و تغییر کیفیت خاک به مرور زمان می­باشد. در این مطالعه، دو روش آبیاری غرقابی-زیرزمینی و آبیاری قطره­ای- سطحی در مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان یزد اجرا شدند. سنجش رطوبت حجمی خاک در سه عمق ۱۵، ۳۰ و ۶۰ سانتیمتری از سطح خاک برای هر روش آبیاری با سه تکرار در طول دوره آزمایشی(اردیبهشت تا دی ۱۳۹۸) انجام شد. نتایج نشان داد که رطوبت خاک در آبیاری قطره­ای- سطحی در عمق ۱۵ سانتی­متری و ۳۰ سانتی­متری در انتهای دور آبیاری بیشتر از آبیاری غرقابی-زیرزمینی بود. دو روز بعد از آبیاری اثرات آبیاری غرقابی- زیرزمینی بر توزیع رطوبت خاک در اعماق پایین­تر خاک مشهود شد، به گونه­ای که رطوبت خاک در عمق ۶۰ سانتی­متری خاک در آبیاری غرقابی- زیرزمینی بیشتر از آبیاری قطره­ای -سطحی بود. سنجش رطوبت خاک در عمق ۶۰ سانتی­متری خاک نشان داد روش آبیاری غرقابی -زیرزمینی قادر به طولانی کردن دور آبیاری به مدت ۹ روز است. به طور کلی با توجه به شرایط حاکم بر منطقه مطالعاتی آبیاری غرقابی-زیرزمینی در راستای صرفه­جویی در مصرف آب و رساندن تدریجی آب به لایه­های زیرین خاک موثر عمل کرده است، اگرچه به دلیل کاربرد آب در زیرسطح خاک منجر به افزایش شوری خاک سطحی شد.

آبیاری زیرزمینی, آبیاری غرقابی, آبیاری قطره ای, تبخیر, شوری خاک