رشید رکابیان - دانشگاه آیت الله بروجردی

چکیدهاخلاق سیاسی از مفاهیم مهم در حوزه حکمت عملی و فلسفه سیاسی است که از دیرباز ذهن بسیاری از متفکران را به خود مشغول کرده است. امام خمینی، از جمله اندیشمندان و عالمانی است که تاملاتی عمیق در زمینه اخلاق و سیاست داشته است. ایشان کتاب‎های زیادی را به نگارش درآورده است و مهم‎ترین آنها کتاب شرح جنود عقل وجهل است که بر اساس نظریه دو فطرت، به مسئله اخلاق سیاسی پرداخته است. به همین دلیل، پژوهش حاضر با استفاده از روش توصیفی– تحلیلی، به نقش ساختار و مبانی اخلاق سیاسی در اندیشه امام خمینی; در کارکرد نظام سیاسی می پردازد. یافته های پژوهش در پاسخ بیان می دارد که ساختار و مبانی اخلاق سیاسی در اندیشه امام ; بر اساس فطرت الهی انسان شکل می گیرد و دارای ساختمان و ساختاری ماتریسی است که در راس آن فطرت الهی انسان (فطرت مخموره) قرار دارد و پس از آن عقل و سپس خیر در جایگاه پس از عقل قرار گرفته است و خیر نیز منشا تمامی فضیلت های اخلاقی دیگر همچون ایمان و عدالت می شود. اجزای تشکیل دهنده این ساختار، یعنی مولفه ها نیز همان فضیلت های اخلاقی است که به ترتیب در ساختار جای گرفته و در واقع، هریک بیانگر صفات و نکاتی است که بایدهای اخلاق سیاسی را تشکیل می دهد و مبانی اخلاق سیاسی از دیدگاه امام; در سه حوزه معرفت شناسی، هستی شناسی و انسان شناختی است. امام; با توجه به ساختار و مبانی اخلاق سیاسی، سه نوع نظام سیاسی را از هم تفکیک می کند که عبارت اند از: «شیطانی، حیوانی و الهی». البته نظام مطلوب امام; برگرفته از اخلاق سیاسی مبتنی بر فطرت محجوبه است.

کلید واژه ها: امام خمینی, نظام اخلاق سیاسی, ساختار اخلاق سیاسی, کتاب شرح حدیث جنود عقل و جهل