ملیکا عالیشان - دانشجوی کارشناسی ارشد مدیریت آموزشی دانشگاه بیرجند

یکی از مسائل مهمی که تعلیموتربیت معاصر با آن روبه رو است، مسئله تربیت اخلاقی است. اهمیت تربیت اخلاقی در نظامهای آموزشی و پرورشی، امری بدیهی و غیرقابل انکار است. به نظر میرسد در حوزه تعلیم وتربیت یکی از مهمترین، تاثیرگذارترین و درعینحال، دشوارترین مباحث، تربیت اخلاقی و اخلاقی بارآوردن کودکان است. ازاینرو، پرداختن به مباحث مربوط به اخلاق و به تبع آن تربیت اخلاقی از جایگاه رفیعی برخوردار است. هدف از این مقاله، تحلیل محتوای کتاب درسی مطالعات اجتماعی پایه چهارم ابتدایی جهت بررسی میزان توجه به مولفه های اخلاقی در این کتاب است. روش پژوهش تحلیل محتوای کیفی از منظر رویکردهای قیاسی است. برای محاسبه پایایی از فرمول ویلیام اسکات ۱۹۹۵ استفاده گردید. به جهت بررسی و دستیابی به اهداف این پژوهش، محتوای کتاب یاد شده از نظر اهداف و مولفه های اخلاقی، محتوا شامل (متون، احادیث، اشعار) اشکال ارائه محتوا (تصاویر، فعالیتها) بررسی شدند. یافته های پژوهش حاضر نشان میدهد در این کتاب اهداف اخلاقی و تربیت اخلاقی در کنار دیگر اهداف درسی قرار گرفته است. در بررسی مضامین اخلاقی در محتوای مشاهده شد که در مقایسه با تصاویر کمتر به تربیت اخلاقی و مولفه های آن توجه شده و بیشترین توجه در تصاویر و کمترین توجه هم در فعالیتهای این کتاب بوده است برای بررسی مولفه های اخلاقی اشکال ارائه محتوا و آهن از جدول فراوانی استفاده شده و یافته ها به تفکیک بیان شده اند. از بین مولفه های تربیت اخلاقی مورد بررسی در این پژوهش هم بیشترین فراوانی مربوط به آشنایی و احترام به نهادهای ملی و وطنی بوده است با میزان %۲۹/۴) در محتوا، %۲۴/۵ در تصاویر و %۲۲/۵ درصد در فعالیتها) و کمترین فراوانی هم در ارتباط با مولفه دوستی بوده است.

تربیت اخلاقی، کتاب مطالعات اجتماعی، کتب درسی، پایه چهارم، تحلیل محتوای کیفی.