علی اکبر احمدی دارانی - دانشیار گروه زبان و ادبیات فارسی، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه اصفهان، اصفهان، ایران
طناز کرامتیان فرد - دانش آموخته کارشناسی ارشد گروه زبان و ادبیات فارسی، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه اصفهان، اصفهان، ایران

پس از رواج صنعت چاپ به صورت مدرن از دهه سی شمسی به این سو، شیوه نامه های فراوان و گوناگونی برای نشان دادن کاربرد درست علائم نگارشی (نشانه گذاری) تدوین شده است؛ با گذشت زمان، هم تعداد علائم نگارشی فزونی یافته است و هم نویسندگان شیوه نامه ها کوشیده اند، مسائل گوناگونی برای کاربرد هریک از علائم نگارشی به مخاطبان پیشنهاد دهند تا چیزی از دایره شمول قواعد آنها بیرون نماند. اکنون انبوهی از شیوه نامه ها در دسترس همگان است، بی آنکه در بسیاری از آنها بتوان قاعده ای نو یا متفاوت با قواعد موجود قبلی یافت. این درحالی است که نقد و ارزیابی دقیقی درباره پیشنهادهای نویسندگان این شیوه نامه ها برای کاربرد علائم نگارشی منتشر نشده است. در پژوهش حاضر هجده شیوه نامه رایج که در آن به کاربرد علائم نگارشی پرداخته اند، به روش تحلیلی و انتقادی بررسی شده است؛ در ضمن آن، تناقض های درونی، اختلاف دیدگاه های نویسندگان و افراط و تفریط های آنان با رعایت اصل اعتدال، در قالب شاهدها و مثال های آنان نقد و ارزیابی می شود؛ در پایان هر بخش، درباره اختلاف ها، پیشنهادهایی ارائه شد تا زمینه ای برای بازنگری در تدوین شیوه نامه ها فراهم آید و با کاسته شدن تشتت شیوه های ویرایش، نارسایی های مفهومی ناشی از کاربرد نابجای علائم نگارشی نیز زدوده شود. گفتنی است در پژوهش حاضر سعی بر این است تا حد امکان از تعداد کاربردهای علائم نگارشی کاسته شود؛ زیرا افزایش پیشنهادهای نویسندگان شیوه نامه ها تشخیص کاربرد ها را برای ویراستاران و دیگر کاربران دشوار می کند.

ویرایش, شیوه نامه های نگارش, نشانه گذاری, ویراستار