اسماعیل علی اکبری - استاد گروه جغرافیا و برنامه ریزی شهری، دانشگاه پیام نور، تهران، ایران.
شاه بختی رستمی - دانشیار گروه جغرافیا و برنامه ریزی شهری، دانشگاه پیام نور، تهران، ایران.
محمد وهابی - دانشجوی دکتری جغرافیا و برنامه ریزی شهری دانشگاه پیام نور، تهران، ایران.

تاب­آوری شهری که به عنوان یکی از ابعاد کلیدی توسعه پایدار در معنای" قابلیت و آمادگی شهر در پاسخگویی و بازیابی در برابر تهدیدات، تغییرات، خطرات و مخاطرات قابل توجه با حداقل آسیب به ایمنی و سلامت عمومی، اجتماع، اقتصاد و امنیت "تعریف شده است. در این راستا، این مقاله کوشیده است با روش تحلیل ساختاری، پیشران­های موثر بر وضعیت آینده تاب­آوری منطقه ۵ کلان­شهر تهران را در برابر مخاطرات محیطی، بازشناسی و خوشه­بندی کند.  این پژوهش از لحاظ هدف کاربردی، از نظر روش ترکیبی از روش های اسنادی و پیمایشی و از نظر ماهیت بر اساس روش های جدید علم آینده پژوهی، تحلیلی و اکتشافی است که با به کارگیری ترکیبی از مدل های کمی و کیفی انجام گرفته است. جامعه آماری ۲۰ نفر از خبرگان شهری بر اساس نمونه گیری گلوله برفی می­باشد. ۵۳ پیشران احصاء و شناسایی گردید که با روش تحلیل اثرات متقابل ساختاری در نرم افزار MICMAC پردازش شده است. نتایج مقاله نشان می­دهد الگوی کلی پراکندگی پیشران­های مورد مطالعه از نظر تحلیل اثرات متقابل، در مجموع بیانگر وضعیت یک سیستم محیطی ناپایدار است که در آن پیشران­های تاب­آور منطقه ۵ از نظر اثرگذاری و اثرپذیری، حالت پیچیده و بینابین دارد. سطح آگاهی شهروندان از خطرات محیطی، نظارت در حین ساخت وسازها، دسترسی به نهادهای امدادرسان، یکپارچگی مدیریت در زمان وقوع بحران،  آموزش و اطلاع رسانی در خصوص خطرات زلزله، نگرش و باور خانوارها مبنی بر وجود خطر بلایا و حوادث طبیعی، کیفیت ابنیه (مقاومت ساختمان)، تراکم ساختمان، قابلیت نفوذپذیری درون بافتی، مشارکت اجتماعی، احیای فعالیت­های اقتصادی بعد از سوانح و حمایت نهادی دولتی و محلی برای جبران خسارت مالی به عنوان کلیدی­ترین پیشران­های موثر بر روند آینده تاب­آوری منطقه ۵ کلان­شهر تهران انتخاب شدند.

تحلیل ساختاری, تاب آوری, میک مک, کلانشهر تهران, منطقه ۵