علی اکبر افراسیاب پور - دانشیارگروه زبان و ادبیات فارسی، دانشکده علوم انسانی، دانشگاه تربیت دبیر شهید رجایی، تهران
زیبا اسماعیلی - استادیار گروه زبان و ادبیات فارسی، دانشکده علوم انسانی، دانشگاه تربیت دبیر شهید رجایی، تهران
ام لیلا بابایی - دانش آموخته کارشناسی ارشد زبان و ادبیات فارسی، دانشکده علوم انسانی، دانشگاه تربیت دبیر شهید رجایی، تهران

نقش زنان در داستان­های عامیانه، جایگاه اجتماعی زنان در فرهنگ عمومی مردم هر منطقه را آشکار می­کند. مقاله حاضر با هدف بررسی نقش و شخصیت زنان در داستان­های عامیانه کرمانجی خراسان نگاشته شده­است. در این پژوهش بیست و شش داستان کرمانجی خراسان گردآوری و با رویکردی توصیفی­ تحلیلی تجزیه­وتحلیل شده­است. در این داستان­ها، شخصیت­های فعال و منفعل زن بررسی شده­اند. زنان با شخصیت­های فعال مثبت با صفت­های مقاومت، جنگاوری، خردمندی، پاکدامنی، فداکاری با قبول ازدواج نامتعارف، حافظ زندگی مشترک، مدافع همسر یا خواستگار در برابر پدر، تغییردهنده سرنوشت، سازنده زندگی آرمانی، وابسته و شیفته فرزندان و ... معرفی شده­اند. زنان با شخصیت­های فعال منفی، اغلب نقش­هایی چون نامادری، خواهر، زن­عمو و مادرشوهر دارند. شخصیت­های منفعل زن نیز با صفت­ تسلیم در برابر خواست همسر و سرنوشت شوم معرفی شده­اند یا جایزه­ای­ برای قهرمان هستند. در این داستان­ها شخصیت فعال مثبت مرد نوزده درصد و زن هفده درصد است. شخصیت­های فعال منفی مرد ده درصد و زن، هفت درصد است. شخصیت­های منفعل مرد ۲۰% و زن ۱۵% است. با توجه به کمتربودن جمعیت زنان منفی نسبت به مردان منفی و زنان منفعل نسبت به مردان منفعل، می توان نتیجه­گیری کرد که در فرهنگ خراسان شمالی، زنان جایگاهی برابر با مردان دارند.

داستان عامیانه, خراسان شمالی, شخصیت پردازی, زنان