علی آقا محسنی - دانش آموخته کارشناسی ارشد فقه و اصول اسلامی جامعه المصطفی ص العالمیه

قاعده های «تلف المبیع قبل القبض» و «التلف فی زمن الخیار» از مهم ترین قواعد فقهی است که از دیرباز مورد استناد فقها بوده است. رابطه میان این دو قاعده عموم و خصوص من وجه است و در ماده اشتراک باهم تعارض می کند: اگر مبیع در مدت خیار قبل از قبض مشتری به دست بایع تلف شود، به مقتضای قاعده اول، مال تلف شده از کیسه بایع رفته است و ثمن به مشتری برگردانده می شود، اما به مقتضای قاعده دوم، مال تلف شده از کیسه مشتری رفته است. در حل این تعارض؛ دیدگاه های متعددی مطرح شده است: برخی تعارض این دو قاعده را مستقر می داند و درصدد علاج آن برآمده است، برخی دیگر، تعارض آن دو قاعده را منتفی می داند، عده ای هم قاعده اول را مقدم کرده است، اما آیت الله بجنوردی قاعده اول را از باب حکومت یا تخصص بر قاعده دوم مقدم می دارد. نوشتار حاضر با روش توصیفی-تحلیلی به بررسی تعارض آن دو قاعده می پردازد. از رهگذر این پژوهش به دست می آید که تعارض این دو قاعده بدوی است و  قاعده اول وارد بر قاعده دوم است.

تعارض, بایع, تلف المبیع, خیار, مشتری, آیت الله بجنوردی