عباس مهرگان - عضو هیئت علمی دانشکده مطالعات جهان دانشگاه تهران
محمد رضا بیات - عضو هیئت علمی دانشکده الهیات و معارف اسلامی دانشگاه تهران

مقاله حاضر گزارش پژوهش تجربی است که به بررسی نحوه نگرش به پاندمی کرونا و مطالعه نگرش دینی در این دوران از منظر جامعه­شناسی شر در پیوند با جامعه­شناسی دین می­پردازد. نمونه تحقیق حاضر تشکیل شده است از ۲۷۳ نفر از ایرانیان ساکن داخل کشور که به صورت آنلاین مورد پرسش قرار گرفته­اند. اهداف این تحقیق توصیفی عبارتند از ۱) سنجش نگرش در مورد دوگانه ماهیت طبیعی ویروس کرونا در مقابل ماهیت الهی آن، ۲) سنجش نگرش در مورد دوگانه خیر یا شر بودن ویروس کرونا، ۳) بررسی همبستگی نگرش­ها در هر دو مورد با مولفه­های ایمان به خداوند. اولین یافته پژوهش آن است که در اثر همبستگی­های موجود میان نگرش به دوگانه­های ماهیت الهی/طبیعی و خیر/شر بودن ویروس کرونا، دوگانه مرکب و جدید «خیر الهی» در مقابل «شر طبیعی» پدید آمده است. دومین و مهم­ترین یافته آن است که بررسی همبستگی میان مولفه­های ایمان به خدا از سویی، با نگرش به دوگانه­های خیر الهی و شر طبیعی از سوی دیگر، از وجود دو سنخ متفاوت دینداری در مواجهه با ویروس کرونا پرده برمی­دارد: دینداری تفکرگرا و دینداری تصورگرا. دینداری تفکرگرا پیرامون قطب شر طبیعی این دوگانه، و دینداری تصورگرا حول قطب خیر الهی آن شکل گرفته است.

خیر/شر, الهی/طبیعی, ویروس کرونا, جامعه شناسی شر, دینداری تفکرگرا, دینداری تصورگرا