فرشته وفایی - گروه علوم دامی، دانشکده علوم دامی ، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی خوزستان، اهواز- ملاثانی، ایران.
مرتضی چاجی - گروه علوم دامی، دانشکده علوم دامی ، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی خوزستان، اهواز- ملاثانی، ایران.
امید خراسانی - هنرستان خوارزمی دزفول، دزفول، ایران
فرشاد باغبان - گروه دامپزشکی دانشگاه آزاد اسلامی واحد یاسوج، یاسوج، ایران

پژوهش حاضر با هدف بررسی اثر بافر های شیمیایی و میکروبی بر ویژ گی های بافت شناسی روده کوچک و روده بزرگ در حین تغذیه کنسانتره زیاد انجام گرفت. از ۱۸ راس بره نر عربی ۱ ± ۹ ماه در قالب طرح کاملا تصادفی با سه تیمار و شش تکرار استفاده شد. تیمارهای آزمایشی شامل: ۱- جیره شاهد (فاقد افزودنی)، ۲- شاهد + یک درصد بافر بیکربنات سدیم، ۳- شاهد + سه میلی لیتر باکتری مگاسفرا السدنی و دو گرم مخمر ساکارومایسیس سرویسیه برای هر دام (باکتری- مخمر) بودند. در پایان آزمایش بره ها کشتار شدند و برای مطالعات هیستومورفومتری (طول، عمق، عرض پرز و ضخامت لایه عضلانی) و هیستوپاتولوژی از روده کوچک و بزرگ نمونه گیری شد. در بخش دوئودونوم و ژژنوم نسبت ارتفاع به عمق کریپت در تیمار دریافت کننده باکتری- مخمر از نظر عددی نسبت به سایر تیمارها بیشتر بود. در بخش ایلئوم به ترتیب ارتفاع پرز، عمق کریپت و مساحت پرز در شاهد (۳۳/۶۵۳، ۶۷/۵۰۶، ۴۲/۲۵۸ میکرون) نسبت به تیمار بافر (۴۳۰، ۳۳/۳۲۸، ۴۰/۱۶۱ میکرون) و تیمار حاوی باکتری- مخمر (۴۴۵، ۳۶۵، ۰۴/۱۷۸ میکرون) به طور معنی داری بیشتر بود (۰۵/۰P<). در بخشهای مختلف روده کوچک در هر سه تیمار التهاب مخاط روده به شکل نفوذ سلولهای التهابی تک هستهای اعم از لنفوسیت، پلاسماسل با درجات متفاوت ائوزینوفیل مشاهده شد. در مجموع، استفاده از افزودنی های بافری شیمیایی و یا میکروبی تاثیر مثبتی بر هیستومورفومتری بافت ایلئوم داشت، اما تاثیر مثبتی بر هیستوپاتولوژی بافت های روده کوچک و بزرگ نداشت و بین اثرات تیمار حاوی بافر بیکربنات با تیمار باکتری- مخمر نیز تفاوتی مشاهده نشد.

اسیدوز, بافت, بافر, ساکارومایسیس سرویسیه, مگاسفرا السدنی