حسین باقری - استادیار پژوهشی، بخش تحقیقات جنگل و مرتع، مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان قم، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، قم، ایران
مهشید سوری - استادیار پژوهشی، بخش تحقیقات مرتع، موسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی تهران، ایران
سید مهدی ادنانی - استادیار پژوهشی، بخش تحقیقات منابع طبیعی، مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان قم، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، قم، ایران
حسین توکلی نکو - استادیار پژوهشی، بخش تحقیقات منابع طبیعی، مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان قم، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، قم، ایران
سعیده ناطقی - استادیار، بخش تحقیقات مرتع، موسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، تهران، ایران

استقرار اولیه گونه­های گیاهی مرتعی به خصوص در مناطق خشک و نیمه خشک مسئله­ای قابل توجه جهت اصلاح و توسعه مراتع و افزایش عملکرد آن­ها می­باشد. به منظور بررسی اثرات کاربرد پرایمینگ بذر بر تغییرات عملکرد گونه مرتعی Astragalus brachyodontus، طرح حاضر در گلخانه و در قالب طرح فاکتوریل انجام گرفت. سه تیمار هیدرو­پرایمینگ (آب مقطر)، اسموپرایمینگ (پلی اتیلن گلایکول در دو سطح ۴/۰- و ۸/۰- مگاپاسکال) و هورمون پرایمینگ (جیبرلیک اسید) به عنوان فاکتور اول و سه سطح تنش کم­آبیاری ۱۰۰% ظرفیت مزرعه، ۷۵% ظرفیت مزرعه و ۵۰% ظرفیت مزرعه به عنوان فاکتور دوم بر روی سه جمعیت (زنجان، قم و خلخال)، در سه تکرار در نظر گرفته شد. بررسی نتایج نشان داد پرایمینگ بذر، تنش کم­آبیاری، جمعیت­ها و اثرات متقابل آن­ها، تاثیر معنی­داری در سطح احتمال ۱% بر تمام صفات مورد بررسی داشت. کاهش میزان آب خاک، موجب کاهش معنی­دار درصد جوانه زنی، طول و وزن ساقه شد اما طول ریشه افزایش یافته و وزن ریشه ابتدا افزایش و سپس کاهش شدیدی نشان داد. بیش­ترین میزان عملکرد صفات ارتفاع (۰۲۶۷/۱۱ سانتی­متر)، طول ریشه (۶۴۶۷/۳۰ سانتی­متر)، وزن ساقه (۱۷۰۰/۱ گرم) و وزن ریشه (۳۶۶۴/۱ گرم)، مربوط به جمعیت زنجان با آبیاری نرمال بود. تیمار اسمو­پرایمینگ ۴/۰- مگاپاسکال بیش­ترین مقادیر را در صفات طول ریشه (۱۵۵۶/۳۳ سانتی­متر)، وزن ساقه (۲۱۴۴/۱ گرم) و وزن ریشه (۴۸۰۰/۱ گرم) داشت. به طور کلی، بر اساس نتایج تحقیق حاضر، اسمو­پرایمینگ ۴/۰- مگاپاسکال و هورمون پرایمینگ با جیبرلیک اسید در شرایط تنش شدید کم­آبیاری، به عنوان تیمارهای بهبود دهنده عملکرد گونه Astragalus brachyodontus در محیط گلخانه معرفی شد. این مسئله می تواند در بهبود استقرار و عملکرد این گونه علوفه ای با ارزش بومی در برنامه های اصلاح و توسعه مراتع برای کمک به استقرار اولیه آن ها در شرایط کم­آبیاری مورد توجه واقع شود.

هیدرو پرایمینگ, هورمون پرایمینگ, اسمو پرایمینگ, جوانه زنی, استقرار, گون, گونه مرتعی