میثم آرامش - دانشجوی دکترای گروه مدیریت و کنترل بیابان، دانشکده منابع طبیعی و علوم زمین، دانشگاه کاشان، کاشان، ایران
عباسعلی ولی - دانشیار، گروه مدیریت و کنترل بیابان، دانشکده منابع طبیعی و علوم زمین، دانشگاه کاشان، کاشان، ایران
ابوالفضل رنجبر - استاد، گروه مدیریت و کنترل بیابان، دانشکده منابع طبیعی و علوم زمین، دانشگاه کاشان، کاشان، ایران

بیابان زایی یک تهدید جدی اکولوژیکی، زیست محیطی و اجتماعی - اقتصادی برای جهان است و نیاز مبرمی به توسعه روشی منطقی و قابل تکرار برای ارزیابی آن در مقیاس های مختلف وجود دارد. ازاین رو، در این مقاله تغییرات پوشش و بیابان زایی منطقه کاشان، آران و بیدگل در شمال اصفهان با استفاده از داده های لندست TM۵ و OLI۸ بررسی شد. بر این اساس، در این پژوهش شاخص تفاوت نرمال شده گیاهی (NDVI)، شاخص اندازه دانه سطحی خاک TGSI)) و آلبدو سطح زمین به عنوان شاخص هایی برای نمایش شرایط سطح زمین از نظر پوشش گیاهی، الگوی چشم انداز و انعکاس انتخاب شدند. از رویکرد درخت تصمیم (DT) برای ارزیابی تغییر پوشش زمین و بیابان زایی منطقه مورد مطالعه در سال های ۱۹۹۵-۲۰۲۰ میلادی (۱۳۷۴- ۱۳۹۹ شمسی) استفاده شد. تغییرات زمانی نشان دهنده افزایش روند NDVI، TGSI و آلبدو طی این دوره بود. توزیع مکانی NDVI نشان داد که مقادیر بیشتر از ۵/۰ تنها در بخش کوچکی از غرب و جنوب غرب مشاهده شد، در حالی که مقادیر بالای TGSI و آلبدو سطح وسیعی از منطقه مورد مطالعه را به خود اختصاص دادند. همچنین بین سه شاخص ذکرشده همبستگی در سطح ۹۵% وجود داشت (R=۰.۹۹). نتایج نشان داد که بیابان زایی در منطقه مورد مطالعه در حال افزایش است، به طوری که شدت بیابان زایی سال های ۱۹۹۵ تا ۲۰۲۰ در کلاس های بدون بیابان زایی کم، متوسط و شدید افزایشی بود. طبقه بیابان زایی زیاد ۷۵/۱۴۲۰ کیلومتر مربع (۵۴/۱۳%) کاهش داشت، در حالی که بیابان زایی شدید تقریبا ۸/۱۳۸۸ کیلومتر مربع (۲۳/۱۳%) افزایش یافت. بیشترین مقادیر NDVI در منطقه غیربیابانی و طبقه بیابان زایی کم تعیین شد، در حالی که بیشترین مقادیر TGSI و آلبدو در طبقات بیابان زایی زیاد و شدید بود.

پوشش زمین, پویایی بیابان زایی, شاخص اندازه دانه سطحی خاک, رویکرد درخت تصمیم