فرهاد آقاجانلو - استادیار پژوهش، مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی استان زنجان، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، زنجان
مرتضی اکبرزاده - عضو هیات علمی موسسه تحقیقات جنگل ها و مراتع کشور
احمد موسوی - مربی پژوهشی مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی استان زنجان، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، زنجان، ایران
پرویز مرادی - استادیار پژوهش، مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی استان زنجان، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، زنجان، ایران،

ظرفیت مرتع به عوامل متعددی ازجمله مقدار تولید علوفه بستگی دارد. تولید علوفه در طی فصل چرا و سال های مختلف متفاوت است. هدف از مشخص کردن ظرفیت چرا، تعیین مقدار تولید علوفه در طی فصل چرا هست. به منظور تعیین میزان تولید و مصرف علوفه در مراحل مختلف رویشی، این طرح به مدت ۴ سال (۸۹-۱۳۸۶) با انتخاب ۱۸ گونه چند ساله به همراه گونه های یک ساله در مراتع بادامستان زنجان به اجرا درآمد. بدین منظور با شروع فصل چرا و ورود دام به مرتع، میزان علوفه باقیمانده پس از چرای دام تا زمان خروج دام با فواصل یک ماهه برداشت شد. تولید در داخل قطعه محصور و مجاور مورداندازه گیری و میزان مصرف هر گونه تعیین شد. داده های حاصل از تولید و مصرف گونه ها در ماه ها و سال های مورد بررسی در قالب طرح آماری کاملا تصادفی تجزیه و سپس تحلیل گردید. نتایج تجزیه واریانس مرکب نشان داد که تولید در سال ها و ماه های مختلف فصل رشد متفاوت بود (۰۱/۰P<). بیش ترین مقدار تولید در سال ۱۳۸۸ و کمترین آن در سال ۱۳۸۷ ثبت شد. نسبت علوفه تولیدشده در سال نامساعد به سال مساعد ۵۰ درصد بود، به عبارت دیگر تولید علوفه در سال ۸۸ دو برابر سال ۸۷ بود. این نسبت در گونه ها بین ۱۳ تا ۷۹ درصد بود. اوج تولید ماهانه مرتع در خردادماه بود و در بیشتر گونه ها نیز همین طور بود. میانگین تولید مرتع در بررسی چهارساله، حدود ۶۵۰ کیلوگرم در هکتار و سهم سه گونه Festuca ovina، Bromus tomentellus و Tanacetum polycephalum به ترتیب ۲۴، ۲۰ و ۱۱ درصد بود. بیشترین مقدار مصرف علوفه در ماه تیر و سپس در مردادماه اتفاق افتاد. در طول دوره چرا به طور متوسط حدود ۷۱ درصد علوفه تولید شده مرتع توسط دام استفاده شد. حداقل مصرف در گونه Phlomis olivieri (۳۷ درصد) و حداکثر آن در گونه Silene ampullata (۱۰۰ درصد) بود.

تولید, مصرف, بادامستان, مراحل رویشی