شادی هژیر - دانشجوی کارشناسی ارشد رشته مرتع داری، دانشکده منابع طبیعی، دانشگاه تربیت مدرس، مازندران، ایران
رضا عرفانزاده - دانشیار، گروه مرتع داری، دانشکده منابع طبیعی، دانشگاه تربیت مدرس، مازندران، ایران
محمد جعفری - استاد، گروه احیاء مناطق خشک و کوهستانی، دانشکده منابع طبیعی دانشگاه تهران، کرج، ایران

خاک و گیاه در اکوسیستم­های طبیعی همواره در کنش متقابل با یکدیگر هستند. ساختار و ویژگی­های متفاوت گونه­های گیاهی یک منطقه در درازمدت بر متغیرهای محیطی به ویژه خاک تاثیر می­گذارد. این مطالعه با هدف بررسی تاثیر دو گونه بالشتکیAstragalus myriacanthus و Acantholimon spinosum بر برخی از ویژگی­های شیمیایی خاک در موقعیت­های مکانی متفاوت انجام شد. نمونه برداری خاک در اوایل پاییز ۹۶ به صورت تصادفی با انتخاب ۲۰ تکرار (۱۰ پایه از هر یک از گونه­ها) از چهار موقعیت مکانی (لبه شیب رو به بالا، لبه شیب رو به پایین، مرکز و بیرون) در مراتع چنار ناز استان یزد انجام و در کل ۸۰ نمونه خاک برداشت شد. سپس ویژگی­های شیمیایی خاک ازجمله pH، EC، ماده آلی کل، ماده آلی ذره­ای و نیتروژن کل اندازه گیری شدند. بررسی تاثیر حضور بوته­ها بر خصوصیات خاک نشان داد که پارامترهای ماده آلی (با میانگین %۶۶/۱)، نیتروژن کل (با میانگین %۲۲/۰)، هدایت الکتریکی (با میانگین  Ms/cm۹۷/۳۶۸) و ماده آلی ذره­ای (با میانگین ۲۸/۱%) در زیراشکوب بوته A. myriacanthus به طور معنی داری بیشتر از خاک بیرون اشکوب (به ترتیب با میانگین­های% ۹۲/۰،% ۱۳/۰، Ms/cm ۵/۱۳۹ و% ۵۸/۰) بود (۰۵/۰P<). نیتروژن کل و ماده آلی ذره ای در ضلع بالایی نسبت به سه مکان نمونه برداری دیگر بیشترین مقدار را دارا بود. همچنین نتایج نشان داد که ماده آلی کل (با میانگین %۷۷/۱)، نیتروژن کل (با میانگین% ۲۳/۰)، هدایت الکتریکی (با میانگین Ms/cm ۴۶/۲۱۵) و اسیدیته خاک (با میانگین ۹۷/۷) زیر تاج پوشش  A. spinosumنسبت به خاک بیرون اختلاف معنی­داری نداشتند. در حالی که ماده آلی ذره­ای با میانگین% ۴۹/۱ دارای بیشترین مقدار زیر تاج پوشش نسبت به خاک بیرون و همچنین سایر اضلاع نمونه برداری بود. درمجموع این مطالعه نقش متفاوت گیاهان بالشتکی مختلف را بر ویژگی­های شیمیایی و کیفی خاک بیان کرد، به نحوی که با شناخت این نقش می­توان کمک شایانی به اصلاح، توسعه و حفظ رویشگاه­های آنها نمود.

گیاهان بالشتکی, ماده آلی کل, ماده آلی ذره ای, تاج پوشش