ژیلا قربانی - دانش آموخته کارشناسی ارشد مرتع داری، دانشگاه محقق اردبیلی، ایران
کیومرث سفیدی - دانشیار، گروه جنگل داری، دانشکده کشاورزی و منابع طبیعی، دانشگاه محقق اردبیلی، ایران
مهشید سوری - استادیار پژوهشی، بخش تحقیقات مرتع، موسسه تحقیقات جنگل ها و مراتع کشور، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، تهران، ایران
مهدی معمری - استادیار، دانشگاه محقق اردبیلی، ایران

آگاهی از میزان و نحوه اثرپذیری پوشش گیاهی از اختلال چرای دام می تواند راهکاری برای تدوین راهبرد های مدیریت اکوسیستم های مرتعی در جهت رسیدن به پایداری و تولید مستمر در این اکوسیستم ها باشد. در این تحقیق به بررسی تولید اندام­های هوایی و زیرزمینی گونه­های قابل چرای دام در مراتع جنوب شرقی سبلان تحت تاثیر شدت­های مختلف چرایی و فاصله از روستا به عنوان کانون بحران پرداخته شد. به علاوه اینکه توسعه و ارزیابی مدل استنتاج فازی- عصبی (انفیس) به منظور پیش­بینی تولید اندام­های هوایی و زیرزمینی گونه­های خوشخوراک و مقایسه نتایج آن با مدل رگرسیونی ارائه گردید. برای ارزیابی مدل­های رگرسیونی و انفیس از مجذور میانگین مربعات خطا (RMSE) و ضریب همبستگی (R۲) استفاده شد. نتایج نشان داد که شدت­های مختلف چرا، فاصله از روستا و اثرهای متقابل آنها اثر معنی­داری در سطح احتمال یک درصد بر تولید اندام­های هوایی و زیرزمینی گونه­های خوشخوراک دارند. همچنین، با افزایش شدت چرا، تولید اندام­های هوایی و زیرزمینی این گونه­ها کاهش یافت. نتایج بخش انفیس نشان داد که در شدت چرای کم و فاصله حدود ۴۰۰ متر، بیشترین مقدار تولید گونه­های خوشخوراک ملاحظه می­گردد. کمترین مقدار تولید این گونه­ها نیز فواصل نزدیک به روستا (۲۰۰ متری) پیش­بینی شده است. بیشترین میزان زیتوده ریشه در فاصله ۶۰۰ متری و کمترین میزان زیتوده ریشه نیز مربوط به فاصله ۲۰۰ متری بود. به علاوه، مدل ANFIS  با دقت بالاتر (۹۸/۰R۲= و ۹۵/۰R۲=) و خطای کمتر (۹۷۹۲/۰RMSE= و ۶۱۶۸/۱RMSE=) نسبت به مدل کم دقت­تر رگرسیونی (۹۲/۰R۲= و ۷۷/۰R۲=) که خطای بیشتری نیز داشت (۲۸۳۵/۲RMSE= و ۸۹۵۴/۳RMSE=)، به ترتیب تولید اندام­های هوایی و زیرزمینی را پیش­بینی نمود.

شدت چرا, هوش محاسباتی, مدل سازی, تولید