علی طویلی - دانشیار، گروه احیاء مناطق خشک و کوهستانی، دانشکده منابع طبیعی، دانشگاه تهران، کرج، ایران
حامد اسکندری دامنه - دانشجوی دکتری بیابانزدایی ، گروه احیاء مناطق خشک و کوهستانی، دانشکده منابع طبیعی، دانشگاه تهران، کرج، ایران

جوانه زنی بذر معمولا بحرانی ترین عامل تعیین کننده موفقیت یا شکست استقرار گیاه است. از مهمترین عوامل محیطی موثر در جوانه زنی، استقرار و رشد گیاه، دما و رطوبت می باشند که اثرات قابل توجهی بر ویژگی های جوانه زنی از جمله درصد و سرعت جوانه زنی دارند، بدین منظور برای تعیین دماهای کاردینال جوانه زنی بذر کنار، در یک مطالعه آزمایشگاهی، خصوصیات جوانه زنی بذرهای این گیاه در دماهای مختلف، در قالب طرح کاملا تصادفی با چهار تکرار مورد ارزیابی قرار گرفت. ارزیابی واکنش جوانه زنی در دماهای ثابت ۵، ۱۰، ۱۵، ۲۰، ۲۵، ۳۰، ۳۵، ۴۰ و ۴۵ درجه سانتی گراد انجام شد. دماهای کاردینال جوانه زنی بذر کنار با استفاده از سرعت جوانه زنی و با سه مدل بتا، دوتکه ای و دندان مانند برازش گردید. به منظور انتخاب مدل برتر و سنجش دقت مدل در توصیف سرعت جوانه زنی بذر کنار نسبت به دما، از آماره های جذر میانگین مربعات (RMSE) و ضریب تبیین (R۲) استفاده شد. به گونه ای که ضریب تبیین بالاتر و جذر میانگین مربعات خطای کمتر، نشان دهنده همبستگی بیشتر مدل با واقعیت است. نتایج نشان داد که این آماره ها در مدل دو تکه ای نسبت به سایر مدل ها بهتر است و مقدار آن به ترتیب برابر با ۰۰۰۴/۰ و ۹۸ درصد می باشد. بنابراین بر اساس مدل دو تکه ای که مدل برتر شناخته شد، دمای پایه، بهینه و بیشینه سرعت جوانه زنی بذر این گیاه به ترتیب برابر ۶/۸، ۳/۳۴ و ۴۹ درجه سانتی گراد محاسبه شد. سپس به منظور بررسی جوانه زنی و رشد گیاهچه کنار نسبت به تنش شوری و خشکی در دمای بهینه، آزمایش دیگری به اجرا در آمد. در این آزمایش جوانه زنی بذرها در شش سطح تنش شوری و خشکی، با پتانسیل اسمزی (صفر ، ۲- ، ۴-، ۶-، ۸- و ۱۰- بار ) مورد بررسی قرار گرفت. نتایج این آزمایش نشان داد که تنش شوری و خشکی، درصد و سرعت جوانه زنی بذر کنار را کاهش داد به طوری که در حالت شاهد جوانه زنی ۹۷ درصد و در ۱۰- بار در حالت شوری به ۱۶ درصد و در حالت خشکی به ۰ کاهش یافت. ضمن آنکه در مقایسه با خشکی، جوانه زنی بذر کنار جساسیت بیشتری نسبت به تنش شوری نشان داد.

درخت کنار, درصد جوانه زنی, سرعت جوانه زنی, مدل بتا, مدل دندان مانند, مدل دوتکه ای