سعید حسین آبادی - استادیار جغرافیا و برنامه ریزی شهری، دانشگاه بزرگمهرقائنات، قائن،ایران
ابراهیم اکبری - دانش آموخته کارشناس ارشد سنجش از دور و سیستم اطلاعات جغرافیایی، دانشگاه تبریز، تبریز، ایران

توسعه میان­ افزای شهری که تاکید بر بهره­ گیری از ظرفیت زمین های خالی و بدون­ استفاده در درون نواحی ساخته شده، ساختمان های مخروبه و اراضی قهوه­ای  دارد راهبردی در جهت کنترل پراکنده ­رویی شهری و پیامدهای مرتبط با آن است. از این رو در این پژوهش به سنجش ظرفیت­های توسعه میان ­افزا در شهر سبزوار -که با مشکل پراکنده ­رویی روبروست-پرداخته شد. پژوهش حاضر از نظر رویکرد، توصیفی-تحلیلی و از نظر ماهیت، توسعه ای- کاربردی است. داده­های مورد نیاز با استفاده از روش کتابخانه­ای و اسنادی گردآوری گردید. ۱۳ معیار جهت سنجش ظرفیت­های توسعه میان­ افزا تعیین شد و با بهره ­گیری از نظر متخصصان در قالب فرایند تحلیل سلسله مراتبی (AHP) وزن و اولویت هر معیار  مشخص گردید.همچنین از مدل فازی برای تولید، استانداردسازی، فازی­سازی و تلفیق لایه ­ها در محیط GIS استفاده گردید.نتایج پژوهش نشان داد در شهر سبزوار،  نواحی مرکزی نسبت به نواحی حاشیه شهر، قابلیت بیشتری از نظر توسعه میان­افزا دارد. با اینکه نواحی مرکزی، زمین­های خالی کمتری دارد اما استقرار این زمین­ها در درون بافت موجود و فاصله کمتر آن­ها با اراضی ساخته شده  و همچنین عوامل دیگری  از جمله وجود ساختمان های مخروبه، قدیمی و با کیفیت پایین در بافت­های فرسوده ،  دسترسی بیشتر به خدمات و امکانات شهری و... باعث شده که این نواحی قابلیت بیشتری از نظر توسعه میان­افزا نسبت به نواحی حاشیه داشته باشد.در کل،  حدود ۲۹/۲۰ درصد مساحت شهر  سبزوار برای توسعه میان­افزا کاملا مناسب ،۱۵/۱۳ درصد  مناسب، ۳۳/۴۱ درصد متوسط ، ۹۸/ ۱۶درصد نامناسب و  ۲۵/۸ درصد کاملا نامناسب می­باشد.بنابراین در شهر سبزوار ظرفیت قابل توجهی برای توسعه میان­افزا وجود دارد که بهره ­گیری از آن می­ تواند به کاهش پراکنده ­رویی در این شهر کمک کند.

توسعه کالبدی شهر, توسعه میان افزا, منطق فازی, AHP, سبزوار