هادی فدایی - عضو هیئت علمی گروه جغرافیا، دانشگاه علوم انتظامی امین، تهران، ایران
وحید اعتماد - دانشیار دانشگاه تهران، دانشکده منابع طبیعی، گروه جنگلداری، تهران ایران
احسان برادران سیرجانی - کارشناس ارشد آمار، دانشگاه آزاد اسلامی واحد مشهد، مشهد، ایران

یکی از گونه­های با ارزش جنگل­های ایران در مناطق ایران و تورانی گونه پسته وحشی است و از ارزش اقتصادی بالایی برخوردار می­باشند. تولید بذر از موضوعات مهم جنگل­شناسی و برنامه­های احیایی و جنگل­کاری با بذر و نهال بوده و به همین جهت نیاز به کسب اطلاعات لازم درباره کیفیت و کمیت بذر این گونه بیش از پیش احساس می­گردد. ابتدا برای جمع آوری نمونه بذر، نقشه فرم زمین پس از روی هم اندازی نقشه های جهت، شیب و ارتفاع تهیه و اقدام به جمع­آوری بذر پسته از مناطق تعیین شده،گردید. بذور از ۲۳ منطقه نمونه­گیری جمع آوری گردید. درصد قوه نامیه، سرعت جوانه­زنی، ارزش جوانه­زنی و میانگین مدت روز برای جوانه­زنی برای هر یک از توده­های بذری بر اساس فرمول­ها و محاسبات آزمایش بذر و قوانین سازمان بین­المللی بذر (ایستا) تعیین گردید. نتایج حاصل از آزمایشات نشان داد که عامل جهت، ارتفاع و شیب در سطح یک درصد بر روی قوه نامیه، ارزش جوانه­زنی، میانگین مدت روز برای جوانه­زنی و سرعت جوانه­زنی بذر اثر معنی داری نشان می دهد. نتایج مقایسه میانگین­ها حاکی از آن بود که در ارتفاعات بالا و جهت شمال و جنوب و شیب بالای ۶۰ درصد، بذر پسته دارای بیش­ترین درصد قوه نامیه بود. همچنین نتایج مقایسه میانگین ارزش جوانی­زنی بذر پسته نشان داد که در ارتفاع پائین، جهت شمال و شیب ۰-۳۰ درصد دارای ارزش بالای جوانی­زنی بذر پسته بود. مدت روز جوانه­زنی در جهت جنوب و شیب بالای ۶۰ درصد، بیش­ترین میانگین مدت روز جوانه­زنی و همچنین در دو طبقه ارتفاعی و جهت شرق و غرب و شیب بالای ۶۰ درصد دارای بیش­ترین سرعت جوانه­زنی بذر پسته بود.

ارتفاع, بذر پسته, جوانه زنی, جهت, قوه نامیه, شکل زمین و شیب