مهدی پرکار - کارشناسی ارشد رشته بیوتکنولوژی کشاورزی، دانشکده علوم کشاورزی، دانشگاه گیلان، رشت، ایران
محمد محسن زاده گلفزانی - استادیار گروه بیوتکنولوژی کشاورزی، دانشکده علوم کشاورزی، دانشگاه گیلان، رشت، ایران
سید حسن حسنی کومله - دانشیار، بیوشیمی، گروه بیوتکنولوژی کشاورزی- دانشکده علوم کشاورزی- دانشگاه گیلان
حبیب ا.. سمیع زاده لاهیجی - استاد گروه بیوتکنولوژی کشاورزی، دانشکده علوم کشاورزی دانشگاه گیلان، رشت، ایران

در این تحقیق کارآیی ۱۱ نشانگر ISSR، دو نشانگر رتروترانسپوزون و ۱۵ نشانگر ترکیبی ISSR + رتروترانسپوزون (REMAP) در ۲۷ ژنوتیپ سویا، مورد ارزیابی قرار گرفتند. از ۲۸ آغازگر تعداد ۱۳۰ نوار چند شکل به­دست آمد. بیشترین درصد چندشکلی به دست آمده ۷۷ درصد برای UBC۸۰۸ در نشانگر­های ISSR، ۵۴ درصد برای TOS-۲ در نشانگرهای رتروترانسپوزون و درصد چندشکلی در آغازگرهای ترکیبی در آغازگر UBC۸۰۸+TOS-۱، ۷۰ درصد به دست آمد. بالا بودن معیار­های تنوع ژنی نی، شاخص شانون و میزان PIC برای آغازگر­های UBC۸۲۵، UBC۸۱۱، TOS-۲، HB-۱۲، UBC۸۳۴+TOS-۱، UBC۸۰۷+TOS-۱، UBC۸۰۷+TOS-۲ و UBC۸۰۸ نشان دهنده کارآیی بالای این آغازگر­ها در ارزیابی تنوع ژنتیکی در این تحقیق می­باشد. نتایج حاصل از تجزیه خوشه­ای داده های مولکولی به روش دورترین همسایه با استفاده از ترکیب داده­های نشانگر­ها ۲۷ ژنوتیپ ها را در چهار گروه قرار داد، گروه­ها به ترتیب شامل چهار، نه، نه و پنج ژنوتیپ بود. تجزیه تابع تشخیص به روش خطی فیشر نشان داد که روش دورترین همسایه ژنوتیپ­ها را با دقت ۳/۹۶ درصد جداسازی کرد. خصوصیات جوانه زنی بذر ژنوتیپ­های سویا در سطوح مختلف تنش شاهد، ۳۰، ۶۰ و ۹۰ میلی مولار NaCl در طرح فاکتوریل بر پایه طرح کاملا تصادفی ارزیابی شد. نتایج حاصل از تجزیه واریانس نشان داد که تفاوت معنی­داری بین ارقام، سطوح تنش از نظر تمامی صفات جوانه زنی اندازه­گیری شده و برای اثر متقابل رقم × تنش برای تمامی صفات به­غیر از صفات وزن تر ساقه­چه، وزن خشک ساقه چه، وزن خشک ریشه چه و تفاوت وزن تر و خشک ساقه­چه وجود داشت. نتایج حاصل از تجزیه خوشه­ای داده های جوانه زنی به روش دورترین همسایه با معیار فاصله اقلیدوسی، ژنوتیپ­های مورد مطالعه را نیز در چهار گروه مجزا قرار داد. نتایج حاصل از تجزیه تابع تشخیص نشان داد که صحت گروه­بندی حاصل از تجزیه خوشه­ای ۶/۹۲ درصد می­باشد. همبستگی بین دو ماتریس تشابه داده های جوانه زنی و مولکولی توسط آزمون مانتل معنی دار نبود. تجزیه و تحلیل ارتباط نشانگر با صفات جوانه زنی نشان داد باند­ هایی که موجب افزایش میانگین صفات مرتبط با تحمل به تنش شوری می­شوند، می ­توان برای شناسایی ژنوتیپ­ های متحمل سویا استفاده کرد.

چندشکلی, تجزیه خوشهای, رتروترانسپوزون, ISSR, PIC