علی افصح وکیلی - دانشجوی کارشناسی ارشد، دانشگاه آزاد اسلامی واحد کرج
توحید نجفی میرک - استادیار، موسسه تحقیقات اصلاح و تهیه نهال و بذر، کرج
سید علی پیغمبری - استادیار، دانشکده کشاورزی و منابع طبیعی دانشگاه تهران
نورناز نصرتیان - دانشجوی کارشناسی تولیدات گیاهی ، موسسه آموزش عالی پیوند

به منظور تعیین پایداری عملکرد دانه ارقام و لاین های گندم نان برای مناطق سرد کشور، 80 لاین گندم در قالب یک آزمایش اسپلیت پلا ت بر پایه طرح بلوک کامل تصادفی در چهار آزمایش مجزا ،که هر آزمایش شامل 20 لاین با سه تکرار در هفت ایستگاه سرد کشور که شامل اراک، اردبیل ، همدان، جلگ ه رخ، کرج، مشهد، میاندوآب به مدت یک سال مورد ارزیابی قرارگرفتند.داده های حاصل از این آزمایش مورد تجزیه مرکب پولد شده قرارگرفتند . نتایج حاصل از تحقیق نشان داد، اثر متقابل مکان (آزمایش) درسطح احتمال 1درصد معنی دار شد وبرای بررسی دقیق تر اثر متقابل و تعیین ارقام پایدار تجزیه × ژنوتیپ پایداری با روش های مختلف انجام شد .نتایج حاصل از روش های ارزیابی شده مشابه بودند .با توجه به معنی دار شدن اثر متقابل تجزیه پایداری عملکرد دانه با روش های ، چند متغیره AMMI و روش ناپارامتری رتبه انجام شد . بر اساس نتایج حاصل از روش AMMI ، دوازده لاین به عنوان لاین های پایدار و پرمحصول در مناطق سرد تعیین شدندکه شامل 37 و 6 و 27 و 35 و 25 و 4 و 44 و 49 و 28 و 43 و 64 و 79 ، به ترتیب با میانگین عملکرد 7/63 و 7/29 و 7/13 و 7/92 و 7/28 و 8/11 و 7/09 و 6/19 و 7/27 و 6/64 و 6/59 و 7/04 تن در هکتار در بین سایر لاین های مطالعه شده پایدارترین لاین ها می باشند . همچنین نتایج حاصل از بررسی انحراف معیار رتبه (SDR) نشا ن می دهد که کمترین انحراف معیار رتبه متعلق به ارقام 4 و 41 و 49 و 44 و 17 و 5 و 40 و 45 و 50 و 11 و 61 و 25 که معادل 8/8 و 9/2 و 9/4 و 9/6 و 9/8 و 11 و 11/2 و 11/3 و 11/3 و 11/5 و 11/5 و 11/9 است، می باشد. این بدان معنی است که کمترین تغییرات رتبه مربوط به این ارقام در کلیه محیط ها بوده و در نتیجه از پایداری بیشتری برخوردار می باشد.

اثر متقابل ژنوتیپ×محیط ، پایداری عملکرد دانه ، ژنو ی تپ ها ، گندم نان،