علی خنامانی - دانشجوی دکتری بیابان زدایی، دانشکده منابع طبیعی و کویر شناسی، دانشگاه یزد
اصغر مصلح آرانی - عضو هیات علمی گروه محیط زیست، دانشکده منابع طبیعی و کویرشناسی، دانشگاه یزد، یزد
حمیدرضا عظیم زاده - عضو هیات علمی گروه محیط زیست، دانشکده منابع طبیعی و کویرشناسی، دانشگاه یزد، یزد
محمد هادی راد - استادیار پژوهشی بخش تحقیقات جنگل و مرتع، مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان یزد، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، یزد

تنوع بخشیدن به گونه های مورد استفاده در تثبیت شن و بیابان زدایی می تواند به پایداری این اکوسیستم ها کمک نماید. اغلب گونه های مورد استفاده در تثبیت شن، نیاز به حمایت های اولیه داشته تا به مرور به شرایط جدید، سازگار شوند. از مهمترین این حمایت ها، آبیاری در سال های اولیه کاشت است. در این تحقیق، عملکرد و کارایی مصرف آب گیاه شن دوست دیودال (Ammodendron persicum) در شرایط لایسیمتری تحت تاثیر سطوح مختلف آبیاری، مورد توجه قرار گرفت. سطوح مختلف آبیاری شامل آبیاری در حد ظرفیت زراعی (شاهد)، ۷۵، ۵۰ و ۲۵ درصد کم آبیاری بود که در قالب طرح کاملا تصادفی و در چهار تکرار اعمال گردید. میزان تبخیر و تعرق در تیمارهای شاهد، ۷۵، ۵۰ و ۲۵ درصد کم آبیاری به ترتیب ۶۰، ۴۷، ۳۷ و۲۶ لیتر بود. با محاسبه کارایی مصرف آب بر اساس میزان ماده خشک تولیدی به ازای هر لیتر آب تعرق یافته مشخص گردید که بین تیمارهای مختلف اختلاف معنی داری وجود دارد. بالاترین کارایی مصرف آب با ۰۷/۲ گرم ماده خشک به ازای هر لیتر تعرق مربوط به تیمار ۵۰ درصد کم آبیاری بود. با کاهش میزان مصرف آب، نسبت ریشه به اندام هوایی افزایش یافت، بگونه ای که در تیمارهای مختلف اختلاف معنی داری را نشان داد. نسبت ریشه به اندام هوایی در شاهد برابر با ۸۴/۰ و در تیمار ۷۵ درصد کم آبیاری برابر با ۵۱/۱ بود. نتایج این تحقیق نشان داد که گیاه دیودال، در مراحل اولیه استقرار به دلیل سرعت رشد پایین، از نیاز آبی کم برخوردار و با سازوکارهای متنوعی از جمله توسعه ریشه، کارایی مصرف آب خود را بهبود می بخشد. به دلیل رشد کم، اتلاف آب از طریق تبخیر در مراحل اولیه استقرار زیاد بوده و جهت بهبود راندمان آبیاری، روش های مناسب کاهش تبخیر و حفظ رطوبت خاک، توصیه می شود.

تنش خشکی, لایسیمتر, اندام هوایی, ریشه, نسبت اندام هوایی به ریشه