سیدمحمدرضا حبیبیان - استادیار پژوهشی، بخش تحقیقات منابع طبیعی، مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان فارس، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی ، فارس، ایران
حسین بارانی - دانشیار، گروه مرتع، آبخیزداری و شیلات، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان، گرگان، ایران،

تخریب مراتع، اعمال چرای بی رویه و ضعف مدیریت صحیح چرا از موضوعاتی است که تعادل اکوسیستم های مرتعی را به هم زده و بقای زندگی شبانی را به مخاطره انداخته است. بنابراین شناخت عوامل موثر بر مدیریت چرا به عنوان قدم اولیه برای بهبود و تبدیل این وضعیت به حالت پایدار ضرورت دارد. این تحقیق در زیست بوم عشایر طایفه ی شش بلوکی از ایل قشقایی در استان های فارس و بوشهر در سال ۱۳۹۵ انجام گرفت. روش جمع آوری اطلاعات در این تحقیق، کتابخانه ای و میدانی (پرسش نامه و مصاحبه) بود. از ۴۰ بهره بردار خبره و ۲۵ کارشناس خبره مرتبط با موضوع تحقیق، پرسش نامه ویژه مقایسات زوجی تکمیل گردید. برای تعیین و مقایسه وزن و اولویت عوامل موثر بر مولفه های مدیریت چرا از دو دیدگاه بهره­برداران و کارشناسان از روش های توصیفی و آماری ناپارامتریک استفاده شد. نتایج نشان داد که در اکثر موارد بین دو دیدگاه از نظر وزن دهی و اولویت بندی به عوامل موثر بر مولفه های مدیریت چرا تفاوت معنی داری وجود دارد(۰۱/۰p<). همچنین در بسیاری از موارد، تفاوت وزنی بسیار بالا بوده و در برخی از موارد، میزان تفاوت نظرات بین دو گروه پاسخگو ناچیز می باشد. برای تلفیق دو دیدگاه بهره برداران و کارشناسان از روش AHPبهره گیری شد. نتایج نشان داد که در این روش ، اشتراک دو دیدگاه ۶/۷۲ درصد می باشد. حمایت دولت از طریق تامین علوفه و آب در خشکسالی ها، هماهنگی کارشناسان با بهره برداران در تعیین تقویم کوچ، جلوگیری از تغییر کاربری اراضی مرتعی در ییلاق و تثبیت ایل راه ها و به ثبت رساندن حق ارضی عشایر جهت انجام کوچ از جمله پیشنهادهای اجرایی این تحقیق جهت ساماندهی کوچ زود هنگام به مراتع ییلاقی و بهبود مدیریت چرا می باشند.

مدیریت چرا, تقویم کوچ, AHP, شش بلوکی, زیست بوم, بهره برداران مراتع