ناهید عزیزی - دانش آموخته کارشناسی ارشد، مرتعداری، گروه مهندسی مرتع و آبخیزداری، دانشکده منابع طبیعی، دانشگاه کردستان، سنندج، ایران
حامد جنیدی - استادیاردانشکده منابع طبیعی، دانشگاه کردستان، سنندج، ایران،
خالد اوسطی - استادیارگروه مهندسی مرتع و آبخیزداری، دانشکده منابع طبیعی، دانشگاه کردستان، سنندج، ایران

در این پژوهش، ضمن پایش روند تغییرات درصد پوشش تاجی گونه­های شاخص مراتع استپی منطقه قوشه در استان سمنان طی یک دوره ده ساله؛ ارتباط بین دو عامل مهم اقلیمی (بارش و دما) و تغییرات درصد پوشش تاجی نیز بررسی شد. بدین منظور، درصد پوشش تاجی شش گونه گیاهی شاخص (به تفکیک گونه) و گیاهان یک ساله بصورت ترکیبی مصادف با رشد کامل گونه­ها، بر روی دو ترانسکت ۲۵۰ متری و در ۳۰ پلات دو متر مربعی(به فواصل ۱۵ متر از هم) بصورت سالانه و به مدت ۱۰ سال اندازه­گیری شد. نتایج نشان داد که بالاترین مقدار درصد پوشش تاجی، در سال آبی ۸۶-۱۳۸۵ (با بارش بیش از میانگین دوره) و کمترین مقدار آن در سال آبی ۹۲-۱۳۹۱ (با بارش کمتر از میانگین دوره) و به ترتیب معادل ۱۵ و ۵/۵ درصد بود. مدل­سازی درصد پوشش تاجی براساس روش رگرسیونی خطی و با استفاده از متغیرهای بارش و دما انجام گرفت. نتایج نشان داد که بارش­های یک ماهه فروردین، قادر است ۶۵ درصد تغییرات درصد پوشش تاجی گونه A. sieberiرا در سطح اطمینان ۹۵ درصد توجیه نماید (با ۲۶/۰=RRMSE و ۴۹/۰ =MAE). بهترین مدل ارائه شده برای برآورد درصد پوشش تاجی گونه­های S. barbata و Z. eurypterum، مربوط به مدل مبتنی بر بارش چهار ماهه اسفند تا خرداد و مدل مبتنی بر بارش یک ماهه اسفند بود که به ترتیب ۷۷ (در سطح اطمینان ۹۹ درصد) و ۶۷ (در سطح اطمینان ۹۵ درصد) درصد تغییرات تاج پوشش این گونه­ها را توجیه می­نمایند. با توجه به نقش قابل توجه گونه­های A. sieberi، S. barbata و Z. eurypterum در ترکیب پوشش گیاهی مراتع مورد پژوهش، می­توان بیان نمود که بخش عمده تغییرات پوشش تاجی، براساس تغییرات بارش دوره رویش، قابل پیش بینی می­باشد.

پوشش تاجی, نوسانات اقلیمی, بارش, رگرسیون خطی, قوشه