حسن اسلامی - کارشناس ارشد مرتعداری، اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری اردبیل، اردبیل، ایران
جواد معتمدی (ترکان) - l دانشیار پژوهشی، بخش تحقیقات مرتع، موسسه تحقیقات جنگل ها و مراتع کشور، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، تهران
حبیب نظرنژاد - دانشیار، گروه مرتع و آبخیزداری، دانشکده منابع طبیعی، دانشگاه ارومیه، ایران
اسماعیل شیدای کرکج - استادیار گروه مرتع و آبخیزداری، دانشکده منابع طبیعی، دانشگاه ارومیه، ارومیه، ایران

تنوع گونه ای، از مشخصه های نشان دهنده تغییرات در مراتع است. در این راستا، ارتباط وضعیت مرتع به عنوان برآیند اقدامات مدیریتی، با تنوع گونه ای، بررسی شد. با آزمون همبستگی اسپیرمن و تجزیه واریانس یک طرفه، تغییرات مقادیر شاخص تنوع شانون- وینر تیپ های گیاهی، با وضعیت آنها آزمون شد. سپس با ترسیم منحنی های رتبه- فراونی و تطبیق مدل های توزیع فراونی، تیپ های گیاهی با تنوع بالاتر، مشخص و ارتباط آنها با وضعیت مرتع، تفسیر گردید. نتایج نشان داد، شاخص تنوع شانون- وینر با وضعیت مرتع، همبستگی معنی داری ندارد. طبقه وضعیت مرتع نیز بر مقدار تنوع، تاثیر معنی داری ندارد و هر سه طبقه وضعیت (خوب، متوسط، ضعیف) تیپ های گیاهی، از لحاظ شاخص مذکور، در یک گروه آماری قرار گرفتند. به طورکلی، روند مشخصی بین وضعیت مرتع و مقدار تنوع، مشاهده نشد. نتایج تداعی کننده آن است که بالا بودن مقادیر شاخص های عددی تنوع، دلیل بر بهبود وضعیت مرتع نیست؛ بلکه باید ترکیب گونه ای و فراوانی آنها نیز مورد بررسی قرار گیرد. ترسیم منحنی های رتبه- فراونی و تطابق مدل های توزیع فراونی، نشان داد که در تیپ های گیاهی دارای وضعیت خوب و متوسط، گونه های با فراوانی اندک، کمتر مشاهده می شود و منحنی آن دارای شیب ملایم تری نسبت به تیپ های دارای وضعیت ضعیف است، بنابراین تنوع آنها بالاتر می باشد. در اکثر تیپ های گیاهی، مدل سری هندسی تطابق داشت که نشان دهنده تیپ های گیاهی با تنوع گونه ای پائین و وضعیت ضعیف مرتع است. به طورکلی با توجه به میزان همخوانی نتایج مدل های توزیع فروانی با وضعیت تیپ های گیاهی، نتایج حاصل بر ضرورت توجه به شاخص های پارامتری تنوع گونه ای در ارزیابی سلامت مرتع، تاکید دارد.

شاخص های عددی تنوع گونه ای, شاخص های پارامتری تنوع گونه ای, گرایش مرتع, وضعیت مرتع