بختیار فتاحی - استادیار، گروه مرتع و آبخیزداری، دانشکده منابع طبیعی و محیط زیست، دانشگاه ملایر، همدان، ایران
سهیلا آقا بیگی امین - استادیار، گروه منابع طبیعی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه رازی، کرمانشاه، ایران
علیرضا ایلدرمی - دانشیار، گروه مرتع و آبخیزداری، دانشکده منابع طبیعی و محیط زیست، دانشگاه ملایر، همدان، ایران
مائده قربان پور دلیوند - کارشناس ارشد مرتعداری، دانشکده منابع طبیعی و محیط زیست، دانشگاه ملایر، همدان، ایران

تغییر کاربری و رها شدن اراضی، چرای مفرط و ازدیاد و گسترش گونه های ناخواسته از مهمترین چالش های  مراتع کشور هستند. به همین منظور در این تحقیق تلاش شده است که با ارائه یک راهکار اصلاحی واحد با چالش های مذکور مبارزه شود؛ بنابراین از گونه یونجه دیم چند ساله برای کشت در مراتع تخریب شده پوشیده از ورک یا اراضی رهاشده استفاده شد تا ضمن احیا مراتع، موجبات ترسیب کربن هوا به مقدار چشمگیر در اکوسیستم احیاشده با این گونه را نیز فراهم کند؛ بنابراین سه مرتع: احیاشده با یونجه، چرای متوسط و تخریب شده در منطقه حفاظت شده لشگردر ملایر در نظر گرفته شد. در هر یک از این مراتع سایت هایی برای نمونه برداری انتخاب شد. اندازه و تعداد پلاتها به ترتیب به روش سطح حداقل و روش آماری تعیین شدند. زیتوده هوایی، زیرزمینی و لاشبرگ هر پلات جمع آوری گردید. نمونه برداری از خاک در پلاتها نیز به صورت ترکیبی انجام شد و اندازه گیری کربن ترسیب شده نمونه ها در آزمایشگاه انجام شد. همچنین نمونه برداری خاک از دو لایه ۳۰-۱۵ و ۱۵-۰ سانتیمتر نیز تهیه شد و کربن آنها اندازه گیری شد. سه مرتع مورد نظر به روش آنالیز واریانس یکطرفه مقایسه شدند و نتایج نشان داد که میزان ترسیب کربن در اکوسیستم مرتع احیاشده با یونجه دیم چندساله (ton/ha ۸/۳۶) بعد از گذشت ۴ سال حدود ۲۵/۱ برابر مرتع چرای متوسط (ton/ha ۲۷/۲۹) و ۷۱/۱ برابر مرتع تخریب شده (ton/ha ۵۴/۲۱) می باشد و این نتایج نشان می دهد که با احیا مراتع تخریب شده، هم اهداف حفاظت اراضی محقق می شود و هم توانایی اکوسیستم در ترسیب کربن افزایش خواهد یافت.

ورک, اصلاح مراتع, تغییرکاربری, چرا