لیلا بیابانی - دانشجوی دکترای مدیریت و کنترل بیابان، گروه احیاء مناطق خشک و کوهستانی، دانشکده منابع طبیعی، دانشگاه تهران، ایران
غلامرضا زهتابیان - استاد، گروه احیاء مناطق خشک و کوهستانی، دانشکده منابع طبیعی، دانشگاه تهران، ایران
حسن خسروی - دانشیار، گروه احیاء مناطق خشک و کوهستانی، دانشکده منابع طبیعی، دانشگاه تهران، ایران
مهین حنیفه پور - دانشجوی دکترای بیابان زدایی، گروه احیاء مناطق خشک و کوهستانی، دانشکده منابع طبیعی، دانشگاه تهران، ایران

مدیریت استفاده بهینه از منابع آب یکی از مهمترین مسائل مطرح در توسعه پایدار به شمار می آید. با توجه به اهمیت مطالعه آب های زیرزمینی در زمینه شرب، صنعت و کشاورزی، بررسی تغییرات کیفی آب می تواند برای بشر حائز اهمیت باشد. در این پژوهش، به منظور بررسی تغییر کمی و کیفی آب زیرزمینی دشت کرج از دو شاخص افت آب زیرزمینی و هدایت الکتریکی (EC) استفاده شده است و هیدروگراف های تراز آب با روش تیسن بر پایه داده های چاه های پیزومتری ترسیم و نقشه خطوط هم افت، هم ارتفاع و هم EC با بهره گیری از سیستم اطلاعات جغرافیایی (GIS) ترسیم گردیده است. همچنین تغییرات کمی چاه ها در ماه های مختلف در یک دوره ۱۵ ساله (۹۵-۱۳۸۰) تعیین شد. نتایج حاصل از هیدروگراف های تراز آب زیرزمینی نشان می دهد که طی ۱۵ سال میزان افت متوسط سالانه ۰۲/۱ متر (۱۰۲ سانتی متر) بوده است که به نوبه خود موجب کاهش کیفیت آب زیرزمینی نیز شده است. همچنین نقشه های تغییرات کمی نشان می دهد سطح وسیعی از دشت کرج به دلیل عدم تغذیه مناسب و برداشت های بی رویه از آب زیرزمینی دارای افت آب است. رابطه بین هدایت الکتریکی با آنیون ها و کاتیون های اصلی (Ca۲+, Mg۲+, K+ , CL- Na+,So۴۲-, Hco۳-)بررسی شد. نتایج نشان داد که هدایت الکتریکی آب زیرزمینی دشت کرج در همه قسمت ها (به غیراز آنیون بی کربنات) با غلظت یون های اصلی موجود در آب رابطه مستقیم دارد که مشخص کننده تغییر تیپ آب از بی کربناته به سمت سولفاته و کلرور سدیک است. شاخص معیار بارش سالانه (SIAP) نیز برای پنج ایستگاه هواشناسی محاسبه شد و مشخص گردید که برخی از سال ها با کاهش بارندگی، بروز خشک سالی و درنتیجه با افزایش افت آب زیرزمینی مواجه شده است.

تغییرات کمی و کیفی, هیدروگراف, هدایت الکتریکی, افت آب زیرزمینی