سیده خدیجه مهدوی - استادیار، گروه منابع طبیعی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد نور، مازندران، ایران
فرامرز غفوری - دانش آموخته کارشناسی ارشد، مرتع داری، دانشگاه آزاد اسلامی واحد نور، مازندران، ایران
احمد عابدی سروستانی - دانشیار، گروه ترویج و آموزش کشاورزی، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان، ایران
محمدرضا شهرکی - کارشناس ارشد اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری استان گلستان، ایران

نظر به اهمیت و نقش اساسی مشارکت و انسجام اجتماعی بهره برداران در موفقیت فعالیت های احیایی و اصلاحی، هدف این تحقیق، بررسی تاثیر انسجام اجتماعی بهره برداران مرتعی در میزان مشارکت آنها در اجرای فعالیت های احیایی و اصلاحی در مراتع شمال شرق استان گلستان در شهرستان گنبدکاووس می باشد. این تحقیق از نوع توصیفی-پیمایشی با روش نمونه گیری تصادفی طبقه بندی شده انجام شد. برای جمع آوری داده ها از پرسشنامه استفاده شد. روایی ابزار تحقیق با استفاده از دیدگاه کارشناسان منابع طبیعی و علوم اجتماعی و پایایی آن بر اساس نتایج ضریب آلفای کرونباخ برای متغیرهای اصلی تحقیق بررسی شد. جامعه آماری تحقیق را ۴۶۱ بهره بردار در دو نظام بهره برداری عشایری و روستایی (۴۶۱=N) تشکیل داده اند که ۲۱۰ نفر از آنها با استفاده از جدول مورگان، به عنوان نمونه مورد مصاحبه قرار گرفتند. طبق نتایج به دست آمده از تحقیق به ترتیب بعد تعامل با میانگین ۷۵/۳، بیشترین تاثیر و بعد نزاع با میانگین ۳۷/۳ کمترین میزان تاثیر را در انسجام اجتماعی بهره برداران داشته است. یافته ها حکایت از آن دارد که بهره برداران در فعالیت های احیایی نسبت به عملیات اصلاحی در طرح های مرتع داری بیشتر مشارکت داشته اند. همچنین بین انسجام اجتماعی و میزان مشارکت بهره برداران در فعالیت های احیایی و اصلاحی طرح های مرتع داری، با ضریب همبستگی ۷۴۴/۰ در سطح اطمینان ۹۹ درصد اطمینان رابطه مثبت قوی و معنی داری وجود داشت. همچنین بهره برداران عشایری انسجام بیشتری نسبت به بهره برداران روستایی داشته اند. ضمن اینکه میزان مشارکت در دو نظام بهره برداری عشایری و روستایی تفاوت معنی داری نداشتند. بنابراین می توان از توانمندی جوامع محلی در مناطقی که تعامل و انسجام بالا باشد، در اجرای فعالیت های احیایی و اصلاحی، ایجاد زمینه های شغلی به صورت فصلی و پاره وقت در اجرای طرح های مرتع داری و برگزاری دوره های مختلف آموزشی ترویجی با توجه به اولویت های بهره برداران، استفاده کرد.

مرتع, بهره بردار, طرح مرتع داری, مشارکت, انسجام