جابر علیزاده گورادل - دانشکده علوم انسانی، گروه روانشناسی، دانشگاه زنجان، زنجان، ایران
سیددانیال رضوی - دانشکده علوم انسانی، گروه روانشناسی، دانشگاه زنجان، زنجان، ایران
یگانه احمدی - دانشکده علوم انسانی، گروه روانشناسی، دانشگاه زنجان، زنجان، ایران

اختلال دوقطبی (BD) یک اختلال مغزی شدید و عود کننده است که می تواند در دوره های شیدایی یا افسردگی ظاهر شود. در این اختلال چندین ناحیه مغز و مدارهای مغزی با علائم بالینی در ارتباط هستند در نتیجه اساس عصبی بیولوژیکی این اختلال توجه بیشتری را به خود جلب کرده است. از آنجایی که نتایج درمان های استاندارد اغلب اثربخشی پایینی دارند، استفاده از تکنیک های تحریک غیرتهاجمی در درمان این اختلال می تواند امیدوار کننده باشد. با توجه به تاثیر تکنیک های تعدیل کننده عصبی در فرایندهای مدارهای مغزی، روش تحریک فراجمجمه ای مغز با استفاده از جریان مستقیم الکتریکی (tDCS) به عنوان یک روش درمانی جدید برای بیماران مبتلا به اختلال دوقطبی پیشنهاد شده است. برای بررسی مروری و سیستماتیک پژوهش-های صورت گرفته در ارتباط با کارکرد این روش در درمان اختلال دو قطبی ۸۳ مقاله از پایگاه های داده google scholar، PubMed، Scopus و web of science جستجو شد که از میان آنها ۱۸ مقاله با توجه به ارتباط آنها با موضوع، میزان تاثیرگذاری و راهکارهای ارائه شده انتخاب شد؛ در نهایت با توجه هدف پژوهش ۵ مطالعه حذف و ۱۳ مطالعه مورد ارزیابی قرار گرفتند که در همه این پژوهش ها از پروتکل تحریک چند جلسه ای استفاده شده است. پژوهش های انتخاب شده با هدف کاهش نشانه های افسردگی، کاهش نشانه های شیدایی و افزایش کارکردهای شناختی صورت گرفته بود. ناحیه هدف تحریک در همه پژوهش ها به این شکل بود که الکترود آند در قسمت قشر خلفی جانبی پیش پیشانی سمت چپ (DLPFC) و الکترود کاتد در ناحیه های مختلف قرار داده شده بودند. یافته های پژوهش حاضر از دو جنبه قابل توجه است یکی اینکه قرارگیری کاتد در قسمت های مختلف مغز بود که نیازمند بررسی دقیق این نواحی در پژوهش های آتی است و همچنین نداشتن دوره پیگیری طولانی جهت بررسی اثرات پایدار روش تحریک در بهبود نشانه های اختلال دو قطبی بود به همین خاطر به پژوهش های آتی پیشنهاد می شود در طراحی مداخلات خود این مسئله را مورد توجه قرار دهند.

اختلال دوقطبی؛ تحریک فراجمجمه ای با جریان الکتریکی مستقیم؛ tDCS