جابر علیزاده گورادل - استادیار، دانشکده علوم انسانی، گروه روانشناسی، دانشگاه زنجان، زنجان، ایران

اختلال قمار (GD) شایع ترین اعتیاد رفتاری است و از لحاظ ویژگی های پاتوفیزیولوژیکی و بالینی با اختلالات مصرف مواد (SUDs) مشترک است. با توجه به اینکه مداخلات درمانی موثر برای GD وجود ندارد؛ تحریک غیر تهاجمی مغز (NIBS) ممکن است یک گزینه درمانی امیدوارکننده برای GD باشد. هدف مطالعه مروری حاضر ارائه یک نمای کلی و ساختار یافته از مطالعاتی که از تکنیک های NIBS در GD استفاده می کنند، است. جستجوی ادبیات از پایگاه داده Pubmed، Web of Science و Science Direct تا ۲۱ دسامبر ۲۰۲۲ انجام گرفت و جستجوی مطالعاتی که اثربخشی تحریک مغناطیسی جمجمه ای مکرر (rTMS) و تحریک جریان مستقیم فراجمجمه ای (t-DCS) بر روی افراد مبتلا به بیماری GD انجام شده بود. در مجموع ۲۹۸ مقاله عنوان و چکیده غربال شد، ۱۴ متن کامل مورد ارزیابی قرار گرفت و ۱۲ مقاله نهایی وارد شدند. بیشتر مطالعات کاهش رفتار قمار، ولع قمار و علائم مرتبط با قمار را نشان دادند. اثرات NIBS بر علائم روانپزشکی کمتر سازگار بود. برخی از مطالعات کمتر شدن مشکلات رفتاری همراه (مانند تکانشگری، کنترل شناختی و توجه، تصمیم گیری، انعطاف پذیری شناختی) را گزارش کردند. مطالعات از نظر پروتکل NIBS، محل تحریک، اقدامات بالینی و نتایج جایگزین، و مدت درمان و پیگیری سازگار نبودند و حجم نمونه در اکثر مطالعات کوچک بود.مطالعات بررسی شده، پتانسیل rTMS با فرکانس بالا را روی DLPFC، و tDCS آندال تحریکی روی DLPFC سمت راست همراه با tDCS کاتدی بازدارنده نسبت به سمت چپ برای GD نشان می دهد، اما این شواهد باید هنوز مقدماتی در نظر گرفته شوند. مطالعات بزرگتر بیشتر باید این یافته ها را تایید کند و به مسئله جانبی (یعنی هدف قرار دادن DLPFC چپ، راست یا هر دوی آنها) بپردازد. سوال دیگری که باید مورد بررسی قرار گیرد این است که آیا NIBS به عنوان درمان مستقل یا مکمل (به عنوان مثال، همراه با درمان دارویی یا رفتار درمانی شناختی) موثر است. در نهایت، مطالعات کنترل شده تصادفی شده دو یا سه کور از نظر روش شناختی مناسب و قوی، از جمله نتایج بالینی و نشانگرهای زیستی جایگزین، برای مستند کردن نقش بالقوه درمانی NIBS در GD مورد نیاز است.

اختلالا قمار، تحریک غیرتهاجمی مغز، تحریک فراجمجمه ای با جریان الکتریکی مستقیم (tDCS)، تحریک مغناطیسی جمجمه ای مکرر (rTMS)